ආදරණීය දුවේ පුතේ, අභ්‍යවකාශය ගැන කතා කරනවිට එහි ජීවයේ පැවැත්ම ගැන තීරණය කරන ප්‍රධාන සාධකයක් තමයි විකිරණ කියන්නෙ.

අභ්‍යවකාශයේ විකිරණ යනු අභ්‍යවකාශයේ පවතින විවිධ විකිරණ වර්ගවල එකතුවයි. මේ විකිරණ වර්ග අතර සූර්ය විකිරණ, අනෙක් තාරකාවලින් පැමිණෙන විකිරණ ප්‍රධාන තැනක් ගනියි. මෙම විකිරණ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ හෝ අභ්‍යවකාශයේ ඇති විවිධ වස්තු හා ජීවීන්ට විවිධ බලපෑම් ඇති කළ හැකි ය.

විකිරණයේ බලපෑම්

විවිධ වර්ගයේ විකිරණ අභ්‍යවකාශයේ විවිධ ද්‍රව්‍ය හා ජීවීන්ට විවිධ බලපෑම් කරයි. අභ්‍යවකාශ ගවේෂණ යාත්‍රාවල සිටින අභ්‍යවකාශ ගවේෂකයන්ට විකිරණ හේතුවෙන් ශරීරයේ සෛලවල හානි සිදු වීම, පිළිකා වැනි රෝගවලට ලක්වීමේ අවදානමක් ඇත. එමෙන්ම යාත්‍රා හා අභ්‍යවකාශ ද්‍රව්‍යවල විවිධ අක්‍රමවත් වීම් (malfunction)  සිදු වීමත්, ඒවායේ දිරාපත් වීමත් ඇති වේ.

විකිරණ මිනුම් සහ පර්යේෂණ

අභ්‍යවකාශයේ විකිරණ මිනුම් කිරීම සහ පර්යේෂණය කිරීම විශාල වැදගත්කමක් ඇති කටයුත්තක් වේ. නවීන විද්‍යාත්මක උපකරණ සහ තාක්ෂණය භාවිත කරමින් අභ්‍යවකාශයේ විකිරණ මිනුම් කටයුතු කරයි. රේඩියෝදර්ශක (radiometers), ස්පෙක්ට්‍රෝමීටර් (spectrometers)හා අභ්‍යවකාශ ගවේෂණ යාත්‍රා තුළ සවි කරන විවිධ සංවේදක (sensors) ආකාරයේ උපකරණවලින් විකිරණ මිනුම් කරයි.

අභ්‍යවකාශයේ විකිරණවල නව තාක්ෂණික ප්‍රවණතා

අභ්‍යවකාශයේ විකිරණ පිළිබඳ පර්යේෂණවල නිරන්තරයෙන් නව තාක්ෂණික ප්‍රවණතා දක්නට ලැබේ. විකිරණ මිනුම් උපකරණ තවදුරටත් දියුණු වන අතර, විකිරණයේ නව ආකාර හඳුනාගැනීම විවිධ කර්මාන්තයන් පවත්වා ගෙන යෑමට අවශ්‍ය වේ.

ඉදිරි අභ්‍යවකාශ ගවේෂණ සහ විකිරණ පාලනය

අභ්‍යවකාශ ගවේෂණය තවදුරටත් විකාශනය වන තරමට විකිරණ පාලනය සහ විකිරණයෙන් ආරක්ෂාව පිළිබඳ නව තාක්ෂණයන් නිර්මාණය කරනු ලබයි. අභ්‍යවකාශ ගවේෂකයන්ගේ ආරක්ෂාව වැඩි දියුණු කිරීමට නව සංඥා හා පරිසර සංවේදන පද්ධති මඟින් විකිරණ මට්ටම් නිරීක්ෂණය සහ පාලනය කිරීමේ කාර්යක්ෂම ක්‍රම සැලසුම් කරමින් පවතියි.

විවිධ ගවේෂණ මධ්‍යස්ථාන, විශ්වවිද්‍යාල හා අභ්‍යවකාශ ඒජන්සි විසින් අභ්‍යවකාශයේ විකිරණය පිළිබඳ පර්යේෂණ කටයුතු කරනු ලබයි. මෙම පර්යේෂණ කටයුතු අභ්‍යවකාශයේ විකිරණ ගැන තේරුම් ගැනීමට, එම විකිරණවල බලපෑම් අවම කිරීමට හා අභ්‍යවකාශ ගවේෂකයන්ගේ ආරක්ෂාව වැඩි දියුණු කිරීමට බෙහෙවින් වැදගත් වේ.

රුසින් තත්සර

මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලය

එක දවසක් ළමයි පිරිසක් බර්ච් ගස් අසල තිබූ ලී කොට මත වාඩි වී කතා කරමින් සිටියා.
“අද මගේ සතුටුම දවස” ලීනා පැවසුවා. ” මේ බලන්න මගේ අලුත් බෝ එක. බලන්න ඒක කොච්චර ලස්සනද?” ලීනා ඇයගේ හිසෙහි බඳීන ලද ගෙත්තම් පටිය අනෙක් අයට පෙන්වමින් සතුටින් පැවසුවා.
“මේ මගේත් සතුටු දවසක්,” ටානියා පැවසුවා.
“මගේ ළඟ අලුත් පාට කූරු පෙට්ටියක් තියෙනවා. ලොකු පෙට්ටියක්. මේ බලන්න”
ටානිටා ඇයගේ අලුත්ම අලුත් ක්‍රෙයොන් පාටකූරු පෙට්ටිය පෙන්වමින් පැවසුවා.
“මොකක්ද ඒ තරම් සතුටක්? මේ බලන්නකෝ මගේ මාළු අල්ලන බිළී පිත්ත. මට මේකෙන් ඇතිතරම් මාළු අල්ලන්න පුළුවන් ”
පෙත්යා පැවසුවා.
“ඔයාගේ ඔය පාට කූරුවලින් ඒතරම් ප්‍රයෝජනයක් තියෙනවද? ඕනෙ නම් ඔයා ඔය පාට කුරු පාවිච්චි කරලා චිත්‍රයක් පාට කරාවි. එච්චරනේ. ඊටපස්සේ ඒ පාටකූරු ඉවර වේවි”
පේත්යා නැවතත් පැවසුවා.
එතැන සිටි දිමාටත් පුරසාරම් කියන්නට යමක් අවශ්‍ය වුණා.
” මේ බලන්න මට අත් දිග කමිසයක් තියෙනවා! මේ” දිමා කීවේ ඔහුගේ දෑත් පළල්කර ඔහු ඇඳ සිටි කහ පාට ලස්සන කමිසය අනෙක් අයට පෙන්වමිනුයි.
වාන්යා මේ සියල්ල අසා සිටියත් කිසිවක් පැවසුවේ නැහැ.
“වාන්යාට සතුටු වෙන්න දෙයක් නැහැ. කිසිම දෙයක් නැහැ වගේ,” ලීනා පැවසුවේ නිශ්ශබ්දව සිටින වාන්යා දෙස බලමිනුයි.
“මටත් තියනවා සතුටු වූ දෙයක් ගැන කියන්න. මං මල් වගයක් දැක්කා” වාන්යා පැවසුවා.
එය අසා අනෙක් ළමයි ඔක්කොම එක පාරටම කතා කරන්න පටන් ගත්තා.

“මොන මල්ද?”
ඔවුන් ඇසුවා.
“ඔයා කොහෙදිද ඒවා දැක්කේ?”

“කැලෑව ඇතුළේ එළිමහන් තැනකදි. මං එක දවසක් කැලෑවේ අතරමං වුණාම එකපාරටම කළුවර වැටෙන්න ගත්තා. ඒත් ඒ මල්වලින් හොඳ එළියක් නිකුත් වුණා. ඒ නිසා එතැන කළුවර තිබුණේ නෑ”

වාන්යා විස්තර කළා.

එවිට ඔහුගේ මිතුරන් සිනාසුණා. එයාලා හැමෝම හිතුවේ වාන්යා විකාර කතා කියන මෝඩ ළමයෙක් කියලයි.

“කැලෑවේ කොහොමත් විවිධ මල් වර්ග ගොඩක් පිපෙනවා. ඒක සතුටු වෙන්න තරම් විශේෂ දෙයක් නෙවෙයි”
ළමයි පැවසුවා.

“ශීත ඍතුවේ දවසක මම දැක්කා
ගෙවල්වල වහලවල” ඊළඟට වාන්යා කිව්වා.

” ඇයි ශීත ඍතුවේ විතරක? ඔයා ගිම්හාන කාලයේදී වහලවල් දැක්කේ නැද්ද?”
ළමයි ඇසුවා.
“අනිවාර්යයෙන්ම, මං හැම ඍතුවකදීම වහලවල් දැක්කා. ඒත් ශීත ඍතුවේ දී වහලවල් මත හිම වැටී තිබුණා. හිම මත හිරු එළිය දිලිසෙමින් තිබුණා. වහලයේ එක පැත්තක් නිල් පාටයි. අනෙක් පැත්ත රෝස පාටයි. ඒවා හරිම ලස්සනට දිලිසුණා”
වාන්යා හරිම සතුටින් එය විස්තර කළා.
“හ්ම්! අපි හැමෝම ශීත ඍතුවේදී වහලවල්වල හිම දැකලා තියෙනවා. ඒත් ඔයා ඒවා රෝස පාටයි සහ නිල් පාටයි කියලා අලුත් කොටසකුත් ඒකට එකතු කළා” ලීනා පැවසුවා.

“ඇත්තටම එයා එහෙම කළා. එයා නිකන් විහිළු කරනවා” ළමයි හැමෝම වාන්යාට හිනා වුණා.

“ඒකනේ එයා අපට නිකම් විහිළු කතා කියනවා” පෙත්යා පැවසුවා.

“සමහර විට වාන්යා ඔයාට අපට කියන්න වෙනත් සතුටු හිතුණ දෙයක් තියෙනවා ඇති” ටාන්යා පැවසුවා.

“හරි. මං කියන්නම්. මම වැහි දවසක රිදී පාට මාළු ටිකක් දැක්කා.” වාන්යා සතුටින් කිව්වා.

එය අසා දිමා උඩ පැන්නා. “කොහෙදිද ඔයා රිදී පාට මාළු දැක්කෙ?” දිමා ඇසුවා.

“ඇත්තද? ඇත්තම රිදී මාළුද ඔයා දැක්කේ?” එය අසා පෙත්යාත් උඩ පැන්නා.
“පොකුණේ ද නැත්නම් ගඟේ ද?”
පෙත්යා ඇසුවා.
” පුංචි පොකුණක.” වාන්යා පිළිතුරු දුන්නා.

එවිට ළමයි සියලුදෙනාම සිනාවෙමින් කෑ ගැසුවත් පෙත්යා මැසිවිලි නඟමින්, මෙහෙම කිව්වා.
“මම කිව්වේ ඔහු නිකම් විහිළුවට කතා කියනවා විතරයි!”

“නෑ, විහිළු නෙවෙයි කියන්නේ. මං ඇත්තටම රිදී පාට මාළු දැක්කා. වැස්සට පස්සේ ඇපල් ගහ යට පුංචි දිය කඩිත්තක් සෑදිලා තිබුණා. ඒක අහස වගේ නිල් පාටයි. ඒකට ඉර එළිය වැටිලා හරිම පැහැදිලිව තිබුණා. ඒ වෙලාවේ සුළඟත් හැමුවා. වතුර එක දිගටම වෙව්ලන්න පටන් ගත්තා. එතකොටයි මම ඒ දියකඩිත්තේ රිදී පාට මාළුවෝ දැක්කේ” වාන්යා කිව්වා.

“වාන්යා බොරු කතන්දර හදනවා විතරයි” ලීනා එහෙම කිව්වේ සිනාසෙමින්.
. “ඇත්තටම එයාට සතුටු දවසක් නෑ.”
බොහෝ දෙනෙක් පැවසුවා.
ටාන්යා මොනවා හරි කල්පනා කළා. ඊට පස්සේ ඇය මෙහෙම කිව්වා.
“සමහරවිට වාන්යා අපට වඩා සතුටින් ගත කළ දවස් ගොඩක් තියෙන්න පුළුවන්. ඒ මොකද කියනවා නම් වාන්යා සතුටු වෙන්න පුළුවන් දේවල් සෑම තැනකින්ම සොයා ගන්නා නිසයි”
මේ කතන්දරය කියවූ පුංචි ඔයාලාත් වාන්යා වගේ දකින පුංචි දේවලින් වුණත් සතුටක් සොයාගන්න සමත් වෙනවා නම් ඔයාලාට හැම දවසක්ම වගේ සතුටින් ඉන්න පුළුවන් වේවි කියලා මං හිතනවා.

සෝවියට් රුසියානු ලේඛිකා එල්. වොරොන්කෝවා (Lyubov Voronkova) විසින් රුසියානු භාෂාවෙන් රචනා කරන ලද මෙම කතාව රුසියානු ලේඛිකා Fainna Glagoleva විසින් Happy Days නමින් ඉංග්‍රීසි භාෂාවට පරිවර්තනය කර තිබෙනවා.

හර්ෂණී ගමගේ

ළමා ගීතයක් යනු සංගීතයට සැකසූ ළමා ගීතයකි. මෙම ළමා ගීත මඟින් ළමා ලෝකය විවරණය කරයි. ළමා ගීතයක වචන, එයින් කියවෙන අදහස සහ ගීතවත් කිරීමට යොදාගන්නා සංගීත ස්වර ඉතාමත් සරල සුගම විය යුතු ය. මෙම ගීත මඟින් දරුවන්ට නව සිතුවිලි, අලුත් වචන, නිර්මාණශීලි රංගනය සහ සංගීත උපකරණ වාදනය කිරීම වැනි බොහෝ දේ ඉගෙනීමට හැකි වේ. පුංචි දූලා පුතාලත් ළමා ගීත අහන්න කැමැතියි නේද? මෙවර මිහිර පෝස්ටරය සැකසෙන්නේ ළමා ගීත ඇසුරෙනි.

කොන්ද නමාගෙන

කොන්ද නමාගෙන
හැරමිටි ගහගෙන
ඉබි ගමනින් යන්නේ
උදේම නා ගෙන
චීත්තෙ ඇඳගෙන
ආච්චි මේ ඉන්නේ …//

මල් මඳ බිසව වගේ
ලස්සන මුහුණ ඔබේ …//
දත් නැති කට මට පෙන්නාලා
ආච්චි හිනාවෙලා

කොන්ද නමාගෙන
හැරමිටි ගහගෙන
ඉබි ගමනින් යන්නේ
උදේම නා ගෙන
චීත්තෙ ඇඳගෙන
ආච්චි මේ ඉන්නේ

ආච්චි හැඩකාරී
අපෙ ගෙදරට සීදේවී ….//
රජ කාලේ වුණු කතා කියන්නේ
ආච්චි හිනාවෙලා

කොන්ද නමාගෙන
හැරමිටි ගහගෙන
ඉබි ගමනින් යන්නේ
උදේම නා ගෙන
චීත්තෙ ඇඳගෙන
ආච්චි මේ ඉන්නේ
අපෙ ආච්චි මේ ඉන්නේ //

ගායනය – ශිරෝමි ප්‍රනාන්දු
පදරචනය – මෙල්රෝයි ධර්මරත්න
සංගීතය – ධර්මරත්න සහෝදරයෝ
——————————

දණ ගාද්දි ඇවිදින්නට මට අත දුන්න

දණ ගාද්දි ඇවිදින්නට මට අත දුන්න
ගුරුහරුකම් හොඳ නොහොඳත් කියලා දුන්න
මහලුව බැරි වුණාම ඔබහට ඇවිදින්න
අත දෙන්නම් තාත්තේ වන්දි ගෙවන්න //

ලෙඩක් දුකක් හැදුණාමත් ළඟම දැවටෙන
උකුල් තලේ උරේ තබා නටා නළවන
සුරංගනා කතා කියා කතා පවසන
අතත් හිසත් මොටද මගේ ඔබට නොවඳීන

දණ ගාද්දි ඇවිදින්නට මට අත දුන්න
ගුරුහරුකම් හොඳ නොහොඳත් කියලා දුන්න
මහලුව බැරි වුණාම ඔබහට ඇවිදින්න
අත දෙන්නම් තාත්තේ වන්දි ගෙවන්න//

වැල් ඇඳ උඩ වාඩිවෙලා රැවුල පැහෙන දා
මම තරුණෙකි කවදා හෝ එය ඉටුවෙන දා
දෙපා නැමද බුලත් අතින් තෑගි ගෙනෙන දා
ඔබෙ දෑසට කඳුළු නැඟෙයි එදා නොවරදා

දණ ගාද්දි ඇවිදින්නට මට අත දුන්න
ගුරුහරුකම් හොඳ නොහොඳත් කියලා දුන්න
මහලුව බැරි වුණාම ඔබහට ඇවිදින්න
අත දෙන්නම් තාත්තේ වන්දි ගෙවන්න//

ගායනය-සිසිර ප්‍රනාන්දු
පදරචනය- ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස්
සංගීතය- පුණ්‍යසිරි මහවත්ත

—————————–

හොර පූසෙක්

හොර පූසෙක් (ඤාව් ඤාව්)
බටු මීයෙක් කටස් කටස්…//
හොර පූසියි බටු මීයයි තර‍ගෙට දිවුවා
පූසි වැටිල කිරි හැළියක
මීය වැටිල පැණි හැළියක
අපට හරි හිනා//

හොර පූසෙක් (ඤාව් ඤාව්)
බටු මීයෙක් කටස් කටස්…//

පැණි බී මත්වුණ මීයා
පරාලෙ උඩ වැනි වැනි උනි…//
මට දැන් අහුවුණොත් ඒකා
මං එළෙව්ව හොර පූසා

කීතු කීතුවලට ඉරා
වීසි කරනවයි කීවා…//

මේක ඇහිලා හොර පූසා
කිරි හැළියෙන් ඉහ උස්සා…//

බැලුවා විතරයි පූසෙක්
වහලෙන් පහළට වැටිලා
තඩි වංගෙඩියක හැපිලා…//

මහ තඩි වංගෙඩි පතයක්
කකුල ටිකක් උස්සාගෙන…//

බටු මීයට හැංගෙන්නට තැනක් කියනවා
හොර පූසී කේන්තියෙන් ඌව හොයනවා…//
හොර පූසී කේන්තියෙන් ඌව හොයනවා////

ගායනය – දමයන්ති ජයසූරිය
පදරචනය – මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්න
සංගීතය – සරත් දසනායක
————————————

උදෑසනම පොඩි අපි දිව එනවා

උදෑසනම පොඩි අපි දිව එනවා
කොහේද සැඟවී එළියට එනවා
උදේ පාන්දර පාසැල් යන්නට
බසයක් ඇවිදින් කතා කරනවා//

දෙබර මුලක් ගල් වැදී සැලෙන සේ
එපා පුංචි ළමයිනි පොරකන්නට
පේළි ගැසි බසයට නැඟ ගත්විට
මුතු ඇමුණුවා වාගේ මුතු පොටකට
මුතු ඇමුණුවා වාගේ මුතු පොටකට

උදෑසනම පොඩි අපි දිව එනවා
කොහේද සැඟවී එළියට එනවා
උදේ පාන්දර පාසැල් යන්නට
බසයක් ඇවිදින් කතා කරනවා

මේ පොඩි බස් රිය ඔබේය හිතලා
කුරැටු ගෑම හොඳ නෑ ඉරි ඇඳලා
අසුන් කඩා බිඳ දමා නොයන්නේ
ඔබේය මේ බස් රිය රැක ගන්නේ
ඔබේය මේ බස් රිය රැක ගන්නේ
උදෑසනම පොඩි අපි දිව එනවා
කොහේද සැඟවී එළියට එනවා
උදේ පාන්දර පාසැල් යන්නට
බසයක් ඇවිදින් කතා කරනවා

ගල් වැලි ගසලා මුව පොඩි කරලා
එපා පුංචි ළමයිනි පොරකන්නට
පේළි ගැසී බසයට නැඟ ගත්විට
මුතු ඇමුණුවා වාගේ මුතු පොටකට
මුතු ඇමුණුවා වාගේ මුතු පොටකට

උදෑසනම පොඩි අපි දිව එනවා
කොහේද සැඟවී එළියට එනවා
උදේ පාන්දර පාසැල් යන්නට
බසයක් ඇවිදින් කතා කරනවා///

ගායනය – ලලිත් සිරිවර්ධන හා පිරිස
පදරචනය – ගාමිණී විජේතුංග
සංගීතය- සරත් දසනායක

————————————

කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ

කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ
මගෙ කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ //

ගවුම් පොඩිත්තක් මහලා ඕනද
කමිස පොඩිත්තක් මහලා ඕනද //

කොස් කොළයක් මෙහෙ අරගෙන ආවොත්
රැලි රැලි කපලා
ඔපනැලි තියලා

ගවුම් පොඩිත්තක් මහලා දෙන්නම්
කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ

මගෙ කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ //

ගවුම් පොඩිත්තක් මහලා ඕනද
කමිස පොඩිත්තක් මහලා ඕනද //
කූරටු ඉඳීකටුවෙන් හිල් විදලා
ලේන්සු පොඩියක්
මල් මල් සායක්
කොස් කොළ රෙද්දෙන් මහලා දෙන්නම්

කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ
මගෙ කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ //

ගවුම් පොඩිත්තක් මහලා ඕනද
කමිස පොඩිත්තක් මහලා ඕනද //

කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ
මගෙ කුරුම්බැට්ටි මැෂිමේ //

ගායනය – එල්සි රොද්‍රිගෝ
පදරචනය – ආචාර්ය අජන්තා රණසිංහ
සංගීතය – සරත් දසනායක

——————————

ආදරේ ඇයි පොඩි හඳ මාමේ

ආදරේ ඇයි පොඩි හඳ මාමේ
ඔබට මෙතරම් දරුවෝ
හඳ මාමේ…
ආදරේ ඇයි පොඩි හඳ මාමේ
ඔබට මෙතරම් දරුවෝ
හඳ මාමේ…
කිරි පැණියි මට ගෙනැවිත් දෙන් කෝ..
හීන් සැරේ හඳ මාමේ..
කිරි පැණියි මට ගෙනැවිත් දෙන් කෝ..
හීන් සැරේ හඳ මාමේ.. හඳ මාමේ…
ගී කියා ඔබටයි අමතන්නේ..
මේ පුංචි නංගා ඔබගේ
හඳ මාමේ…
කිරි පැණියි මට ගෙනැවිත් දෙන් කෝ..
හීන් සැරේ හඳ මාමේ.. හඳ මාමේ…
ගී කියා ඔබටයි අමතන්නේ..
මේ පුංචි නංගා ඔබගේ
හඳ මාමේ…
ආදරේ ඇයි පොඩි හඳ මාමේ
ඔබට මෙතරම් දරුවෝ
හඳ මාමේ…
ඉවුර දෙසිනි තිසා වැවේ හී..
සුළඟ ඒය හමාලා…
ඉවුර දෙසිනි තිසාවැවේ හී
සුළඟ ඒය හමාලා…
එන්න යන්නට අපි හඳ මාමේ..
තිසා වැවේ වැව රවුමේ
හඳ මාමේ… හඳ මාමේ…
හඳ මාමේ…
ආදරේ ඇයි පොඩි හඳ මාමේ
ඔබට මෙතරම් දරුවෝ
හඳ මාමේ…
————————

අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා

අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා
මට අලුතෙන් පොත් ගෙනැවිල්ලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා

යාළුවො දෙන්නෙක් තවමත් පහළයි
හරි ඉහළයි පන්තිය මාගේ
භූ ගෝලය, ඉතිහාසය, ගණිතය
ලේසියි මට රට කජු වාගේ
ලේසියි මට රට කජු වාගේ

අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා
මට අලුතෙන් පොත් ගෙනැවිල්ලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා

ගුත්තිලයේ කවි ටික කට පාඩම්
අමා වතුර මට වතුර වගේ
කතා පොත හොඳයි නින්දට යන විට
කියවන්නට එය හරිම අගෙයි
කියවන්නට එය හරිම අගෙයි

අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා
මට අලුතෙන් පොත් ගෙනැවිල්ලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා

පෙර-පර දෙදිගම රසවත් පොත පත
ඉඩ ලැබු හැම විට කියවනවා
මා ලොකු වුණු පසු කවි ගී රචනා
ලියලා පොඩි අය සනසනවා
ලියලා පොඩි අය සනසනවා

අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා
මට අලුතෙන් පොත් ගෙනැවිල්ලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
මගේ පෑනේ වයිරම් වැටිලා
පැන්සලය ද ගානට කැපිලා
අපෙ අම්මා කොළඹ ගිහිල්ලා

ගායනය – එස්. ලියනගේ
පදරචනය – කරුණාරත්න අබේසේකර
සංගීතය – ඩී.ඩී.ඩැනී
——————————

ටක් ගානවා ටික් ගානවා

ටක් ගානවා ටික් ගානවා
ටිකක් කනවා දොර වහනවා
හුනු කිල්ලොටයක් අරගෙන
සීයා බුලත් විට හපනවා

අනේ සීයෙ අමල් බිසෝ
කතන්දරේ කියන්නකෝ ….//

ටක් ගානවා ටික් ගානවා
ටිකක් කනවා දොර වහනවා
හුනු කිල්ලොටයක් අරගෙන
සීයා බුලත් විට හපනවා

අනේ සීයෙ අමල් බිසෝ
කතන්දරේ කියන්නකෝ ….//

ජැන්ඩි පහට සරම ඇඳලා
ඉන වට හවඩියක් බැඳලා
පුංචි අපට ආස හිතෙන
ඉස්සර රස කතා කියලා

ගෙයි පිල උඩ පැදුර එළන්
සීයා හරි සැපට නිදන්

ටක් ගානවා ටික් ගානවා
ටිකක් කනවා දොර වහනවා
හුනු කිල්ලොටයක් අරගෙන
සීයා බුලත් විට හපනවා

අනේ සීයෙ අමල් බිසෝ
කතන්දරේ කියන්නකෝ ….//

පෝය දාට සිල් අරගෙන
තිස්සෙම බණ පද අහන්න
රෑට රෑට දොම් දොමිකිට
පුංචි රබන් පද කියන්න
ගෙයි පිල උඩ පැදුර එළන්
සීයා හරි සැපට නිදන්

ටක් ගානවා ටික් ගානවා
ටිකක් කනවා දොර වහනවා
හුනු කිල්ලොටයක් අරගෙන
සීයා බුලත් විට හපනවා

අනේ සීයෙ අමල් බිසෝ
කතන්දරේ කියන්නකෝ ….//

ගායනය – පේෂලා මෙන්ඩිස්
පදරචනය – ඇ. ලයනල් ද සිල්වා
සංගීතය – වික්ටර් රත්නායක

—————————–

කොටු වැටිච්ච පුංචි සරම

කොටු වැටිච්ච පුංචි සරම ඇඳන් නටන මල්ලියා//
ගෙදර නිතර දබර කරන පුංචි මල්ලියා

මගේ මල්ලියා හුරතලා චණ්ඩියා
මගේ මල්ලියා හුරතලා චණ්ඩියා //

සෙල්ලම් ගෙයක් මා විනෝදයෙන් හදයි
ඒවා කඩා පෙරළලා දමා දුවයි//
සීනිබෝල කන්න සල්ලි ඉල්ලලා හඬයි
වසයි හරි දඟයි මල්ලියා හරි හොඳයි//

කොටු වැටිච්ච පුංචි සරම ඇඳන් නටන මල්ලියා
ගෙදර නිතර දබර කරන පුංචි මල්ලියා

මගේ මල්ලියා හුරතලා චණ්ඩියා//

පාසැල් ගොසින් බෑගයක් අතින් අරන්
ගල්කූරයක් අරන් ඇවිත් ළඟින් ඉඳන්//

පුංචි ගීත පුංචි කමට කියයි ආදරෙන්
නටයි සන්තොසින් මල්ලියා රත්තරන්//

කොටු වැටිච්ච පුංචි සරම ඇඳන් නටන මල්ලියා
ගෙදර නිතර දබර කරන පුංචි මල්ලියා//

මගේ මල්ලියා හුරතලා චණ්ඩියා//

ගායනය – ශිරෝමාලා ප්‍රනාන්දු
පදරචනය – ක්ලෝඩ් ද සොයිසා

චතුරි ලක්ෂිකා

මෙම කඳුවැටිය Vinicunca, Montana de Siete Colores (වර්ණ හතේ කන්ද) යන නම්වලින් හඳුන්වනු ලබයි. දේදුනු කඳුවැටිය පේරුහි කුස්කෝ කලාපයේ ඇන්ඩීස් හි මීටර් 5200 ක උන්නතාංශයක පිහිටි කන්දකි. එය පිහිටා තිබෙන්නේ ක්විස්පිකාන්චි පළාතේ කුසිපාටා දිස්ත්‍රික්කය සහ කැන්චිස් පළාතේ පිටුමාර්කා දිස්ත්‍රික්කය අතර, කුස්කෝ කලාපයේ අවුසන්ගේට් කන්දට යන මාර්ගයේ ය. මීට වසර මිලියන 135ත් 63ත් අතර කාලයේ මෙම ප්‍රදේශය තැනිතලා බිමක් ලෙස පිහිටා ඇත. වැලි හා රොන්මඩ සමඟ විවිධ ඛනිජ වර්ග පහක් පමණ මිශ්‍ර වී මෙහි වර්ණවත් පසක් ඇති වී තිබේ. මෙම සංඝටක එකතුවීමෙන් දේදුනු කඳුවැටියක් නිර්මාණය වී තිබේ. ඉතින් මේ සූදානම පුංචි දූලා පුතාලට අලංකාර බවින් යුතු දේදුනු කඳුවැටිය පිළිබඳ තොරතුරු රැගෙන එන්නයි.

දේදුනු කන්ද නැරැඹීමට හොඳම කාලය වන්නේ අගෝස්තු මාසයයි. මෙම මාසය වියළි කාලගුණකින් යුතු නිසා දේදුනු කන්ද විචිත්‍රවත් වර්ණ සපයමින් ඉතාමත් සුන්දර දසුන් මවා පායි. දෙසැම්බර්, ජනවාරි සහ පෙබරවාරි මාසවල හිම වැටෙයි. මෙම කන්ද ආරම්භ වී ඇත්තේ මීට අවුරුදු කිහිපයකට පෙර ය. දේදුනු කන්ද සම්පූර්ණයෙන්ම හිමෙන් වැසී තිබූ අතර, එහි සුන්දරත්වය බලා ගැනීමට නොහැකි විය. කන්දේ පැවැත්ම ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවෙන් පිටත ප්‍රසිද්ධ වූ පසු, එය ප්‍රදේශවාසීන් සහ සංචාරකයන් ආකර්ෂණය කරගැනීමට පටන් ගත්තේ ය. ප්‍රදේශයේ භූ තැටි චලනය වීමෙන් වර්ණවත් අවසාදිත විශාල කඳු බවට පත් විය. ඉන්පසු පසෙහි ඇති ඛනිජ ලවණ ඔක්සිකරණය හා ඛාදනය හේතුවෙන් කඳු කැපී පෙනෙන වර්ණ ලබා ගෙන ඇත. කඳුකරයට රෝස හෝ ෆුචියා වර්ණය ලැබී ඇත්තේ රතු මැටි, මඩ සහ වැලි මිශ්‍ර වීමෙන් ය. වැලිගල් (ක්වාර්ට්ස් ගල්) සහ හුනු ගල්වලින් සුදු වර්ණය ලැබී ඇත. මැටි, කැල්සියම් කාබනේට් සහ සිලිකේට් මිශ්‍ර වීමෙන් දම් පාට හෝ ලැවැන්ඩර් වර්ණය ලැබී ඇත. ආර්ගිලයිට් සහ මැටි මිශ්‍ර වීමෙන් රතු වර්ණය නිර්මාණය වී තිබේ. හරිත වර්ණ සෑදී ඇත්තේ ෆෙරෝ මැග්නීසියම් සහ තඹ ඔක්සයිඩ්වලින් යුතු මැටි නිසා ය. කහ-දුඹුරු, රන් දුඹුරු සෑදී ඇත්තේ සල්ෆයිඩ් ඛනිජවලින් යුතු ලිමොනයිට්, කැල්කියුරියස් වැලි ගල්වලින් ය.

වැසි සමයේ රාත්‍රි කාලයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 5 දක්වා පහත වැටේ. දිවා කාලයේදී සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 10 සිට සෙල්සියස් අංශක 15 දක්වා පවතී. මැයි සිට නොවැම්බර් දක්වා මාසවල එහි උෂ්ණත්වය වෙනස් වේ. දිවා කාලයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 7 සිට සෙල්සියස් අංශක 12 දක්වා පවතී. රාත්‍රී කාලයේදී සෙල්සියස් අංශක බිංදුවට වඩා අඩු වේ.

2015 වසරේදී දේදුනු කන්ද ප්‍රසිද්ධියට පත්වූයේ ඒභඵචදඨචබඥ හිමෙන් වැසී ගිය කන්ද තරණය කරන සංචාරකයන් විසින් ගන්නා ලද ඡායාරූපවලින් පසුව ය. මෙම කන්ද පූජනීය ස්ථානයක් ලෙස සලකනු ලබයි. දේදුනු කන්දේ වර්ණ පැහැදිලි ලෙස දිස් වෙයි. දේදුන්නකට සමාන මෙම අලංකාර කඳුවැටිය නැරැඹීමට සංචාරකයෝ බොහෝ පැමිණෙති.

චතුරි ලක්ෂිකා

කාවන්තිස්ස රජතුමාගේ සහ විහාර මහ දේවියගේ වැඩිමහල් පුතා වූයේ ගැමුණු කුමාරයා ය. ගැමුණු කුමරු එළාර රජතුමාගේ අවෑමෙන් රජ බවට පත් විණි. ඊට පසු දීර්ඝ කාලයක් ගැමුණු කුමරු ගැමුණු රජ නමින් අනුරාධපුර ප්‍රධාන නගරය කරගනිමින් රජ වූයේ ය. ඊට පසු එළඹුණේ සද්ධාතිස්ස රජතුමාගේ කාලපරිච්ඡේදයයි. මේ කාලයේදී සද්ධා තිස්ස රජතුමා ඉතා දැහැමින් රජකම් කළේ ය. බොහෝ කාලයක් ගැමුණු සහ තිස්ස අතර තිබූ තරහ සංඝයා වහන්සේ නිසා සමථයකට පත් විය.

තිස්ස කුමරු දිගාමඬුල්ල රාජධානිය කරගත්තේ ය. ගැමුණු රජු රුවන්මැලි සෑය සෑදුවත් වැඩ අවසන් කරගැනීමට නොහැකි වූයේ ය. ඔහුගේ සිත සතුටට පත් කිරීම සඳහා සෑය සුදු රෙදිවලින් ආවරණය කළ තිස්ස කුමරු එය ගැමුණු රජතුමාට පෙන්වූයේ ය. එයින් රජතුමා සතුටට පත් වූයේ ය. අවසානයේ දැඩි ලෙස රෝගාතුර වූ ගැමුණු රජතුමා මිය ගියේ ය. ඔහුගෙන් පසු සද්ධාතිස්ස රජතුමා වැව් 18ක් කළ බව පූජාවලියේ සඳහන් වේ.

‘මම අධිරාජ්‍යයේ ගැත්තෙක් නොවෙමි’ යන උදාර වාක්‍ය හඬ නඟා වීර ප්‍රකාශයක් කර මෙරට සිටි බොහෝ දේශප්‍රේමීහු සුද්දන්ගේ තුවක්කුවලට බිලි වූ අතර, තවත් බොහෝ දෙනක් බන්ධනාගාරගත වීමෙන් පසුව නිදහස් වුවද ආණ්ඩුවේ ගැත්තෝ නොවූහ. ඔහු බෞද්ධ ජාතීන් උදෙසා සිටගත් මහා වීරයෙකි. රටේ ඒකීය ස්වාධීනත්වය වෙනුවෙන් අත්වැල් බැඳගෙන සිංහලයන් වෙනුවෙන් නැගී සිටි ඔහු ජාතියට උදාර මෙහෙවරක් ඉටුකළ පුරෝගාමියෙකි.

මොහු නමින් ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ ය. 1864 සැප්තැම්බර් 17 උපත සිදුවිය. මාතර හිත්තැටියේ දොන් කරෝලිස් හේවාවිතාරණ සහ මල්ලිකා හේවාවිතාරණ යන දෙපළ මව්පියෝ වූහ. මේ පවුලේ අය බුදු දහමට දැක්වූ අසීමිත ලැදියාව නිසා ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණට බෞද්ධ ආභාසය ලැබිණි.

එදා පැවති ක්‍රමය අනුව ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරි අධ්‍යාපනය ලබාදීමට ඔහුගේ මව්පියන්ට සිදුවිය. පිටකොටුවේ මේරි විදුහල, කොටහේනේ ශාන්ත බෙනඩික් විදුහල, ගල්කිස්සේ ශාන්ත තෝමස් සහ කෝට්ටේ ක්‍රිස්තියානි පාසල්වල ඩේවිඩ් විතාරණ අධ්‍යාපනය හදාරා ඇත. මොහු කුඩා කල සිටම බුදු දහමට ඉතා ඇල්මක් දක්වා ඇත. මොහුගේ නිවාඩු දිනවලදී දීපදුත්තාරාමයට ගොස් වාදීභ සිංහ මිගෙට්ටු වත්තේ ගුණානන්ද හිමියන්ගේ ද හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල හිමියන්ගේ ඇසුර ලබමින් විශාල දැනුම් පරාසයක් ලබාගැනීම ද භාග්‍යයකි.

අනගාරික ධර්මපාලතුමා ලෝකවාසී සැමගේ සිත් තුළ සදාකාලික අමතක නොවෙන චරිතයක් විය. 1906 දී බෞද්ධ මහජන මතය ප්‍රචලිත කිරීමට ධර්මපාලතුමා විසින් ‘සිංහල බෞද්ධයා’ පත්‍රය ආරම්භ කිරීම.

ඕල්කට්තුමාගේ “සරසවි සඳරැස“ පත්‍ර‍යේ සියලු කටයුතු සිදුකිරීම

ඕල්කට්තුමා සමඟ බෞද්ධ අධ්‍යාපනය නඟා සිටුවීමට වැඩ කිරීම

ඕල්කට්තුමා සමඟ ලක්දිව පුරා ඇවිදිමින් එතුමාගේ ඉංග්‍රීසි කතා සිංහලයට නැඟීම.

බ්‍රහ්මචාරි වීමෙන් මුළු ජීවිතයම රට ජාතිය ආගම සඳහා පරිත්‍යාග කිරීම

බුද්ධගයාවට ගොස් එය හින්දු පූජකයන්ගෙන් බේරා ගැනීමට ක්‍රියාකිරීම

“සිංහල බෞද්ධයා“ හා “මහාබෝධි“ නමින් ඉංගී‍්‍රසි පත්‍රයක් ආරම්භ කිරීම.

ලක්දිව ගමක් පාසා ඇවිදිමින් දේශනා පැවැත්වීම

පේෂකර්ම ඉගෙනීමට සිංහල තරුණයකුට ශිෂ්‍යත්වයක් දී ජපන් රටට යැවීම.

“මේරි පෝස්ටර්“ නිදහස් ආයුර්වේද ආරෝග්‍ය ශාලාව කොළඹ පිහිටුවීම

කොළඹ ආනන්ද බාලිකා විද්‍යාලය පිහිටුවීම

මහාබෝධි නමින් ඉංග්‍රීසි විද්‍යාලයක් ආරම්භ කිරීම

සාරානාත්හි ඉසිපතනයේ “මූලගන්ධකුටි“ නමින් විහාරයක් තැනවීම

මහනුවර මේරි පෝස්ටර් සාමණේර ආයතනයේ ධර්ම දූත භික්ෂූන් පුහුණු කිරිම

සිංහලයන් තුළ ඉංග්‍රීසින් පිළිබඳ තිබුණු හුඹස් බිය නැති කිරීම.

පන්නිපිටියේ ධර්මපාල විද්‍යාලය පිහිටුවීම යන සේවාවන් රාශියක් මෙතුමා සිදුකර ඇත.

1892 මැයි 5 සිට දේශීය කර්මාන්ත දියුණු කිරීමට මහා පිටිවහලක් ගත් ඔහු අමද්‍යප ව්‍යාපාරයට එක් විය. සිංහල ජනයා සුරාවෙන් බේරා ගැනීමට මහත් වෙහෙසක් ගත් අතර, බුදුදහම ලොව ප්‍රචලිත කිරීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග රාශියක් ක්‍රියාත්මක විය.

ආගමික වශයෙන් ද කර්මාන්ත වශයෙන් ද ශ්‍රී ලංකාව එක්සේසත් කිරීමට අනගාරික ධර්මපාලතුමා කටයුතු කළේය. අලියා ගිනිපෙට්ටි කර්මාන්තශාලාව, පිඟන් කර්මාන්තශාලාව යන කර්මාන්තයන් ඇරැඹීමට මාවත සකස් කිරීමට මුල් විය. ධර්මපාලතුමා බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන් විසින් නිවාස අඩස්සියට පත්වී 1921දී නිදහස ලැබූ පසු ගව මස් කෑමට එරෙහිව නැඟී සිටියේ ය. මෙතුමාට තිබූ වාහනයේ ද “හරක් මස් නොකනු” යන ආදර්ශ පාඨය සඳහන් කර එම වාහනය සමඟ ගම් නියම්ගම් වෙත ගොස් දැනුම්වත් කිරීමේ වැඩසටහන් ද පවත්වන ලදි.

අනගාරික ධර්මපාලතුමා සිංහලයාගේ දියුණුවත් බුදුදහම ව්‍යාප්ත කිරීමත් වෙනුවෙන් 1931 වර්ෂයේදී ශ්‍රී ලංකාව හැර ගියේය. එතුමා දඹදිවට ගියේ බෞද්ධයන්ගේ සිදුව ඇති පරිහාණියට ප්‍රතිකර්ම යෙදීම උදෙසා ය.

1931 ජූලි 13 වැනි දින ඔහු බරණැස ඉසිපතනාරාමයේදී සිරි දේව මිත්ත ධම්මපාල නමින් පැවිදි දිවියට ඇතුළත් විය. පසුව විවිධ බාධක මැද ඉන්දියාවේ බුද්ධගයාවට නුදුරින් ඉඩමක් මිලදී ගත්හ. උන්වහන්සේ මූලගන්ධකුටි විහාරය ඉදිකොට ලෝක ජනතාවට දායාද කරන්නට වූහ.

පැවිදි දිවියේ සිටියදී රෝගාතුර වී එම තත්ත්වය උත්සන්න වී උන්වහන්සේ 69 වියේදී 1933 අප්‍රේල් 29 ඉන්දියාවේ ඉසිපතන මූලගන්ධකුටියේ දී අපවත් වී වදාළහ. ශ්‍රී ලාංකික ජනතාවට පමණක් නොව ලෝක ජනතාවට බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් ඉතා විශාල මෙහෙවරක් කළ උන්වහන්සේගේ දිවි ගමන මෙසේ නිමා විය.

ජනතාවගේ සිත් තුළ සදාකල් ලැගුම් ගනිමින් අනගාරික ධර්මපාලතුමා යන නාමය ගනිමින් ලෝක සත්ත්වයාගේ යහපත උදෙසා කටයුතු කළ එතුමාගේ නාමය අමරණීය ය.

ජගත් අබේකෝන්

වැහි බීරානිය ක්‍රමයෙන් තුරල් වෙමින් තිබිණි. චුරු චුරු වැස්ස නම් නැවතී නැත. එහෙත් ගංවතුරක ලකුණු පහළ වෙමින් තිබිණි.
ගඟ ඉහත්තාවෙ හොඳටෝම වැහැල වගෙයි. නැතිනම් බොර වතුර එන්නෙ කොහොමද? වතුපිට හෝදගෙන එනවා වගෙයි. ගඟේ වතුරේ ගසාගෙන එන රොඩු බොඩු ගස් අතු රිකිලි වේගයෙන් මුහුද බලා දිවයයි.
“අද ඉස්කෝලෙ නොගියට කාරි නෑ දරුවනේ. ගුරුවරුන් අඩු වෙයි. මයෙ හිතේ.” අප්පච්චිගේ නිවේදනයට අපි අකැමැති වීමු.
“අද නම් යන්නම ඕන.” මට කලින් මල්ලී කිවේ ය.
“මල්ලි ඔය සූදානම් වෙන්න. මම ටක් ගාලා මේ ආප්ප ටික දීලා එන්නම්. කඩ දෙකකට වගේ තමයි යන්නෙ.” “අයියෙ පරෙස්සමට යන්න.” ඔහු කීවේ ය.
වැස්ස නැතුව ද අකුණු විදුලි කෙටීම බලවත් ය. මල්ලී පාසලේදී ලියා අවසන් කළ කොටුරූල් පොතක් කඩා අපි රෑ තිස්සේ කඩදාසි බෝට්ටු සෑදුවෙමු. ඒවා රහසිගතව පොත් මල්ලේම සඟවා ගතිමු.
“මේ චුරු චුරු වැස්සෙ ඉස්කෝලෙ නොගොහින් ගෙදරට වෙලා පොතක් පතක් බලා ගනිල්ල දරුවනේ. ”
“අනේ අත්තම්මේ. අයියා නාවත් මම නම් යනවා. ශිෂ්‍ය නායකයා මම. මගේ වගකීම මං කරන්න ඕන.” මල්ලි කීවේ ය.
“උඹැහෙලාට යන්නම ඕනි නම් යමල්ලා. තද වැහි නැතුවට අකුණු විදුලි නම් සැරයි. අහස පුපුරලා යනවා වගේ.” කියමින් සෝමෙ අයියා ගොන්බාන දිගේලි කරන්නට ආවේ ය.

මම කරුණෙත් සමඟ ආවේ සපත්තු කානුව හරහා නොවේ. දේවාල පාරෙනි. ඒකෙන් එන විට සපත්තු කානුව අහු වෙන්නෙ නැත. මේ දේවාලයට මා කිසිදාක ඇවිදින් නැත. අකුරුගොඩ කන්දේ දේවාලය අනුහස් ඇති තැනකියි ගමේ සමහර මිනිස්සු කියති.
අප එද්දී සුමනක්කාත් ඇයගේ අම්මාත් දේවාල මිදුලේ සිටියහ. ගුණපාල කපු මාමා පොල් ගෙඩියකට ගිනි තබා සුමනක්කාගේ හිස වටා කරකවමින් සිටියේ ය. අපි මඳක් නැවතී එදෙස බලා සිටියෙමු.
“අම්මේ වැසි තුරල් කළාට සපත්තු පාලම උඩ වතුර පාර සැරයි. අපි ආවෙ අකුරුගොඩ දේවාලෙ පාරෙන්”
“හා…. හා…. කතාව නවත්තලා ඔය වතුර පිහා ගන්නවා. කීයක් මුදල් ලැබුණ ද පුතෙ?”
“අම්මා ලෑලි කඩේ මුදලාලි විතරයි සල්ලි දුන්නෙ. තුනයි විසි පහක්ම දුන්නා. මේං ඒ සල්ලි.”
“ඒක නෙවෙයි අම්මෙ. අපි ආවෙ දේවාලෙ පාරෙන්. ඒ එන කොට දේවාලෙ කපු මාමා පොල් ගෙඩියක් ගිනි තියලා සුමනක්කගෙ ඔළුව වටා කරකවනවා. මොකටද අම්මෙ එහෙම කරන්නේ….?”
“පුතේ ඒක දේවාලයක්. අනික ඔය සුමන කෙල්ලට මොකද්දෝ භූත බලවේගයකුත් තියෙනවලුනේ. ඉතින් පූජාවක් වෙන්න ඇති.”
“ඉතින් අර පොල් ගෙඩියක් ගිනි තියල මොකද?”
“දරුවො ඒ ගිනි තියල නොවෙයි. පොල් ගෙඩිය උඩ කපුරු පත්තු කරලා”
“අනේ මන්ද. පුදුම ශාන්තිකර්මයක්. මං ඔය දැක්කමයි.”
“මමත් එහෙමයි.” කරුණෙත් කීවේ ය.
“අම්මෙ අපි ඒක බලන්න යන්නද?”
“අපෝ එපා. ඒවට යන්න බෑ. හතර සීමාව තහංචියි.”
“ඔය කෙල්ලට අතේ මිටේ ගැටේ ලෙහෙන කම් වෙදකම් කොළා. තාම හොඳ නැතිව වෙන්නැති.” ආත්තම්මා ද කීවා ය.
“අනේ ඔය අනුන්නෙ වංහුං හොයන්නෙ නැතුව හිටිල්ලා. කටකම සෙයියාවක් නැතුව කියවනවා.”
“මල්ලී අද අපි ඉස්කෝලෙ නොගොහින් ඉඳිමු. කරුණෙත් යන් නෑ..”
කහපාට හිරු එළියෙන් තුරු මුදුන් නැහැවී යයි. කුරුල්ලන්ගේ කිචි බිචිය හරිම කන්කලු ය. මිදුලේ පාත්තිය පුරා මල් පිපී සිනාසෙන සීනියාස් පඳුරු ලස්සන ය. අරලියා මල් පොකුරු පිපී සුවඳ හතරවට සිසාරා යයි. හරිම සුන්දර උදෑසනකි.
“දැන් පුතේ උඹහෙලාට නිවාඩු කාලෙනේ. දැන් පුංචි ළමයින් නෙවෙයි නේ. මෙදා දෙන්න එක්ක යාළුවොත් කතා කරගෙන නරකද වෙසක් කූඩු ටිකක් හැදුවොත්.”
“අප්පච්චි අපි හන්දියේ පුංචි තොරණක් ගහන්නය හිතා ඉන්නෙ.”
“හොඳා… හොඳා… ඒත් ඉතින් ගෙදර දොරකඩටත් අට පට්ටම් කූඩු දෙක තුනක්වත් එපාය.” “හොඳා අප්පච්චි” මම කීමි.
පසුදාම විමලෙත් කරුණෙත් ඇතුළු අප කණ්ඩායම එකතු කර අදහස කීවෙමු. ගෙදරකට වෙසක් කූඩු තුන බැගින් හදන්නට අපි යෝජනා කර ගතිමු.
විමලෙත් මමත් බට ගස් මිටියක්ම ගෙන ආවෙමු. පළමුව ගෙදරකට වෙසක් කූඩු තුන බැගින් හදන්නට යෝජනා කර ගතිමු.
කරුණේ රබර් ඔට්ටපාලු බෑගයක්ම ගෙනත් දුන්නේ ය. බිංදු ඔවුන්ගේ කඩයෙන් වෙසක් කොළ ගෙන ආවේ ය.
අපි කවුරුත් එකතු වී එක් අයකුට තුන බැගින් අට පටටම් කූඩු හැදුවෙමු.
වෙසක් පෝදාට කලින්දා අපි තොරණේ වැඩ අවසන් කළෙමු. එහෙත් තොරණ ගැසීමට ගමේම කොලු කුරුට්ටෝ එක් වූහ.
කාංචන නංගී අඳින ලද වෙස්සන්තර කතා වස්තුව ප්‍රදර්ශනයට සූදානම් කළෙමු. ලැබී ඇති ලාභයෙන් අඩක් චිත්‍ර ඇඳ දුන් කාංචන නංගීට දීමට තීරණය කළෙමු.
හිටිවන කවි කීමට දක්ෂයකු වූ රංගා තොරණ කවි කියන්නට විය. ප්‍රදර්ශනය අවසානයේ එකතු වූ මුදල් ඊළඟ දිනයට ද තබා ගතිමු. එහිදී අපේ ඉදිරි වැඩ සඳහා එක් අයකුට රුපියල් දහතුනහමාර බැගින් ලාභ බෙදීමට වුවද හැකියාව තිබිණි.
අපි දින පහක්ම තොරණ ප්‍රදර්ශනය කළෙමු. කාංචන නංගීට දුන් මුදල් ඇය ප්‍රතික්ෂේප කළා ය.

අපි ආබාධිත තිදෙනකුට රෝදපුටු ලබා දුනිමු.
තවත් යහළුවන් පිරිසක් කොස් දන්සැලක් පැවැත්වූහ. වෙසක් පොහෝ දෙදින හොඳින්ම ගත විය. ගමේ අය අපට ප්‍රශංසා කළහ. වැඩිහිටියන් ද අපට උදව් උපකාර කිරීමෙන් අපේ සතුට වැඩි කරන ලදි.
“ඔන්න මේ සැරේ අපේ පාරත් හදනවාලු.” සෙලීනා ආච්චි කීවා ය. දන්තුරේ උබේනිස් උන්දැත් ගෙදරට ගොඩවූයේ බුලත් විටක් හපන්නට යැයි කියමින් ය.
“මොකෙන්ද උබේනිස් පාර හදන්නෙ?” “ඇයි විදානෙ මහත්තයො ග්‍රාම සංවර්ධන සමිතියෙන් නොව. ගමේ පාර හදන්නයි ඒ පාස් වෙලා තියෙන්නේ මේ. පාර හදන්නලු.”
“ඒක නම් හොඳ තමා.” තේගිස් මාමා ද කීවේ ය. “ඇළ කණ්ඩියෙ මහ ඒ දණ්ඩ ළඟ සිට උඩහට පාර හදන්නට සමිතියට ආණ්ඩුවෙන් මුදල් පාස් වෙලාලු. සමිතියේ සභාපති කියලා තියෙන්නෙ.”
“ඒක නම් හොඳ තමා. ඕං විදානෙ අයියත් එන්න. ඇළ කණ්ඩියෙ මහ ඒ දණ්ඩ ළඟ ඉඳලයි හදන්නේ.” සමිති සභාපති පීර්සි මහතා කීවේ ය.
“අප්පට බොල හොඳා. හොඳා. පාරත් අල්ලල සමහරු වැට ගහල තියෙන්නෙ. ඒ වැටවල් නම් කඩන්න වෙනවා තමයි. පාර කාටත් පොදු දෙයක්නේ. බයිසිකලේවත් අයින් කරන්න ඉඩ නෑ.”
“පාර හදන්න බැකෝ එක ගෙනාවා. මේ එක එක පාලියෙන් පාර හදන්න බෑ. කොල්ලෝ එක රංචුවකට බැඳී බැකෝ එකේ වැඩ බලා සිටිති.
“මේ වැටවල් නම් කඩන්න වෙනවා. පාරත් අල්ලලා වැටවල් ගැහුවට පැලෑනේ හැටියට ඒව හරියන් නෑ.”
“හා එහෙමද සභාපති මහත්තයෝ. අපි තමුන්නැහෙව පත්කොට ගත්තේ අපටම අංචි අදින්න ද?” මාටින් මාමා ගෝරනාඩු කළේ ය.
“මේ කුලියට කහින්නැතුව පලයං මාටිං. මේක අපේ පාර. ඩක්කු ගෙනියන්න නොවෙයි නේ. අපට නිදහසේ පුට්සයිකලයක් වත් පැදගෙන යන්න.”
“ඇයි…? විදානෙ මහත්තයා එහෙම කියන්නෙ?”
“මොකද පාර හැදුණොත් නරකද?” අප්පච්චී ද පැටලෙන්නට විය.
සිරිනීතා නැන්දාත්, ඇලිස් නැන්දාත් බැදපු බත් ගුලිත් හකුරුත් සමඟ කහට ගෙනාහ.
“මේ සභාපති උන්නැහේ මගේ වැට නම් ගලවන්න එපා.”
“එහෙම කොහොමද සිරිල් උන්නැහේ පාර කාටත් පොදුයිනේ”
“මගේ තේ පැළ විසි තුනක්ම ගැලවෙනවා.”
“සභාවෙන් ඒවට වන්දි ගෙවයි සිරිල් මහත්තයා.”
“මට ඒවැයින් කාරි නෑ. මගේ තේ ගස් ටික බේරා ගන්න බැරි නම්. සතියකට දලු කිලෝ දෙකක් තුනක් කඩන තේ ටික.”
“හරි විසඳුමක් නැතුව ඔය යකඩ කඳ කරකෝනව නොවෙයි ඕං….”
“හරි හරි මාමා ඔතනින් අහට්ට වෙන්නකො. මේ වැඩේ කරන්න දීලා” අප්පච්චී කීවේ ය.
“මේ විදානෙ මහත්තය. මුං මේ එක එක පාලියෙන් ඇවිත් අරක, මේක කළා කියලා සල්ලි කොල්ල කනවා. ඔය පස්ස පාට අපට අදාළ නෑ. වන්දි නොදුන්නොත් මං මේ වාහනේටම පනිනනවා.”
සිරිල් සීයා සත්තමක් දැම්මේ ය. පාර හැදිල්ල එතැනින් නතර විය. සිරිල් සීයාගේ වැඩය හොඳයි ද නරකයි ද කීවෝ වූහ.

වචනවල තේරුම්

ඉහත්තාව – ඉහළ, උඩහින්
දිගේලි කරනව – ගැට ගහනව
තුරල් කරනවා – මඳකට නතර කිරීම
තහංචියි – තහනම්
අතේ මිටේ, ගැටේ
ලෙහෙනකම් – ළඟ තියෙන මුදල් ඉවර වෙන තුරු
වංහුං – තොරතුරු
කට කම
සෙයියාවක් – තොර තෝංචියක්
අංචි අදිනවා – උගුල් අදිනවා
කුලියට කහිනවා – අනුන්ගේ කීම් බස්වලට වැඩ කරනවා
අහට්ට වෙනව – එහාට වෙනවා
පස්ස පාට – පක්ෂවල පාට
සත්තමක් – තර්ජනයක්

රත්නා කහඳගමගේ

මී මැසි යාළුවාත් සමඟ සිඟිති බොහෝ වෙලාවක් කතා කරමින් සිටියේ ය.

“මී මැසි යාළුවේ, කියන්න බලන්න ඔයාගේ පවුලේ කතාව. ” “මට ලොකු පිරිසක් ඉන්නවා. මගේ ජනපදය හරිම ලස්සනයි. හැමෝම එකා වගේ වැඩ කරනවා. අපේ රැජන විතරයි පාඩුවේ ඉන්නේ. අනෙක් හැමෝම වැඩ. වැඩකාර මී මැස්සෝ හරි හරියට වැඩ. ඒ කියන්නේ අපේ මී මැසි ජනපදයේ වැඩකාර මී මැස්සියෝ ගොඩක් ඉන්නවා. ඒ හැම කෙනකුම සතුටින් වැඩ කරන්නේ. ඒ අයගේ කාර්යය තමයි තමන්ගේ ජනපදයට සේවය කිරීම. වැඩකාර මැස්සියන් උදෙන් අවදි වෙනවා. එහෙම අවදිවෙලා රංචුව පිටින්ම මල් පැණි සොයන්න යනවා. වැස්ස කාලයට මල් පැණි සොයා ගන්න හරිම අමාරුයි. ඒකට හේතුවක් තියෙනවා. ඒ තමයි ගස්වල මල් පොඩි වෙලා බිමට බර වෙලා තිබීම. ඒත් ඉතින් ඒ අය කොහොම හරි පැණි ටිකක් සොයා ගන්න උත්සාහ දරනවා. ඒ වගේම පුංචි සිඟිතිට තවත් කතාවක් කියන්න තියෙනවා. අපේ මී වද ජනපදයට වැසි කාලයට බොහොම කරදරයි. ඒ කියන්නේ අපේ මී වදය බැඳලා තියෙන තැනට වතුර එන්නවා. මොකද දන්නවාද අපි අපේ මී වදය බඳින්නේ නොපෙනෙන තැනක. ඒ වගේම ඉඩ තියෙන තැනක. සමහර අවස්ථාවලදී අපේ අය හොඳට හිතලා මී වදය බැන්දත් ඇති වන ස්වාභාවික විපත් නම් වළක්වා ගන්න බොහොම අමාරුයි.”

” ඒ ඇයි?” සිඟිති එකපාරටම මී මැසි යාළුවාගෙන් එහෙම ඇහුවා. “කොච්චර සොයලා බලලා වැඩක් කළත් කරදර වෙන වෙලාව කියන්න බැහැ සිඟිති. අපේ සත්ත්ව ලෝකයේ විතරක් නෙවෙයි නේ. මිනිස් ලෝකයේ මිනිස්සුන්ටත් නවත්වන්න බැරි කරදර කොච්චර තියෙනවාද? සිඟිති තාම පොඩි දරුවකු හින්දා ඕවා

ඒ තරම්ම තේරෙන්නේ නැහැ.” සිඟිති කිසිවක් නොකිව්වේ ය. ටික වේලාවක් නිශ්ශබ්දව ඉඳලා මී මැසි යාළුවාට මෙහෙම කිව්වේ ය. ” මට මතකයි අපේ අක්කා මෙහෙම කිව්වා. ලන්ඩනයේ රාජකීය භූගෝලීය සමාජය විසින් පැවැත් වූ සංවාදයකදී අර්ත් වොච් ජාත්‍යන්තර ආයතනය කියලා තියෙනවා ලෝකයේ ඉතා වැදගත් ජීවියා මී මැස්සා කියලා. ඒ වගේම එහි සිටි විද්‍යාඥයෙක් කියලා තියෙනවා මී මැස්සා කියන්නේ වඳ වී ගෙන යෑමට බලපාලා තියෙන ජීවියෙක් කියලා. ඒ වගේම මී මැසි ගහනයෙන් සියයට අනූවක්ම මේ වන විටත් වඳ වෙලා තියෙනවා කියලාත් අපේ අක්කා කිව්වා. වනාන්තර විනාශයත් මේකට හේතුවක් කියලා අපේ අක්කාත් අයියාත් කතා වුණා. ඒ ගොල්ලන්ගේ ඉස්කෝලෙ ටීචර් කිව්වාලු. අපේ පන්තියේ ටීචර්ගෙනුත් මේ ගැන අහලා බලන්න ඕනේ මී මැසි පැංචෝ.” සිඟිති කිව්වේ ය.” ආ… ඒක හොඳයි කියලා තමයි මමත් හිතන්නේ.”

” මේ සිඟිති මීයක් කියන්නේ තවත් එක රාජ්‍යයක්. නිකම්ම නිකම් රාජ්‍යයක් නෙවෙයි ඒකාධිපති රාජ්‍යයක්. දන්නවාද අපේ රැජන අනෙක් අය කන බොන දේවල්වත් කන්නේ බොන්නේ නැහැ. එයා ඉන්නේ ආරක්ෂිතව සෑදුව කුටියක. ඒ කුටිය සෑම අතින්ම ආරක්ෂා සහිතයි. රැජන කන බොන දේවල්වලට කියන්නේ රාජභෝජන කියලා. එයාගේ ප්‍රධාන කාර්යය වන්නේ බිත්තර දාලා පැටව් බෝ කරන එක. මේ වගේ ඇති වන පැටව් වැඩි වෙද්දී අලුත් රැජනක් බිහි වෙනවා. මෙහිදී රැජන තෝරා ගන්නේ කුඩා අවධියේදී. ඒ කියන්නේ අපේ මී මැස්සන් එකතු වෙලා පිළවෙක් තෝරා ගන්නවා. ඒ පිළවාට රාජ භෝජන දෙනවා. පිළව රැජන වූ විට මී වදයේ අපේ කට්ටිය දෙකට බෙදිලා සටන් කරනවා. ඒකෙන් පරාද වෙන අය වදයෙන් පලා ගිහිල්ලා වෙනත් තැනක් සොයාගන්නවා. ඒ අවස්ථාවේ පලා යන මී මැසි කට්ටියට මහන්සියක් ඇති වෙනවා. ඒ අය අතරමඟ නැවතිලා අත්තක වහලා විවේක ගන්නවා. ඒ අවස්ථාවේදී ඒ කට්ටියට කියන්නේ ගමන් මැහි කියලයි.”

” පිරිමි මී මැසි මාමලා ගැන සිඟිති දන්නවා ද? නැහැ නේ ද? ඉන්න මම කියන්නම්. පිරිමි මී මැසි මාමලාගේ ඉස්සරහ රොන් ගෙන යන්න අඬු දෙකක් නැහැ. මී මැසි නැන්දලාට රොන් ගෙන යන්න අඬු දෙකක් තියෙනවා. මී මැසි මාමාලා හරිම හරි කම්මැළියි. ඒ අය වදයට වෙලා ඔහේ ඉන්නවා. ඒ අයටත් පැණි ගෙන එන්නේ මී මැසි නැන්දලා. ඒ අය තමයි අනෙක් අයත් ජීවත් කරන්න පැණි ගෙන එන්නේ. ඒ අය උදෙන්ම තමයි ඒ අයගේ වැඩ පටන් ගන්නේ. මී වදයේ මී මැසි නෑදෑයන් පුංචි කුටීර හදලා පිළවා පැටව් සුරකිනවා. එහිදී මල් පැණිවලින් ඉතිරි වන ඉටි පුංචි කුටීර බිත්තිවල අලවලා වදය පරිස්සම් කරනවා. කොහොම වුණත්, සිඟිති අපේ ජනපදයේ කතාව ඉතා අපූරුයි.”

සිඟිති දෑස් දල්වා මී මැසි යාළුවා දෙස බලාගෙන සිටියේ ය. එකපාරටම මී මැසි යාළුවා පියාඹා ඈතට ගියේ ය.

රූපාන්ති බුලත්සිංහල

රාජගිරිය, මොරගස්මුල්ල
ශ්‍රී සෝභිත ප්‍රාථමික විද්‍යාලයේ විදුහල්පතිනිය
නදී වික්‍රමරත්න

පාසල් දරුවන්ට හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම අපේ පරම යුතුකමයි. මේ සඳහා දරුවන් කෙරෙහි කරුණාවෙන්, ආදරයෙන් කටයුතු කළ යුතුයි. දරුවන් කැමැති දයාවෙන්, කරුණාවෙන් අධ්‍යාපනය ලබා දෙනවාටයි. අපේ පාසලේ දරුවන් ඉන්නේ ඉතා කලබලකාරී පරිසරයකයි. සමහර අයට අම්මලාගේ ආදරය ලැබෙන්නේ නැහැ. තවත් අයට තාත්තලාගේ ආදරය ලැබෙන්නෙ නැහැ. ඒ සෑම ආදරයක්ම අපි ලබලා දෙන්න ඕනේ. ඒ වගේම ඒ අයට ආදරයෙන් අකුරු කියලා දෙන්න ඕනේ. දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන හැකියාව මතු වෙන්නේ දයාවෙන්, ආදරයෙන් අකුරු කියලා දෙන විටයි. එක එක දරුවන්ට තියෙන්නේ විවිධ හැකියාවන්. එම හැකියාවන් ඔප් නැංවෙන්නේ ඒ අය අප අගය කළ විටයි. බොහෝ දරුවන් අපෙන් සෙනෙහස බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ සෙනෙහස අප ලබලා දුන් විට ඒ අය හොඳීන් වැඩ කරනවා. අපේ පාසලේ ළමයින් සීමිත සංඛ්‍යාවක් ඉන්න නිසා ඒ අය ගැන හොඳ අවබෝධයෙන් කටයුතු කරන්න අපට හැකියාවක් තිබෙනවා.”

” අප අපේ පාසලේ පින් බැංකුව කියලා එකක් හදලා තියෙනවා. ඒකෙන් කරන්නේ දරුවන්ගේ ආයෝජනයට දෙයක් එකතු කරන එක. බොහෝ වෙලාවට දරුවන්ට ඔවුන්ගේ මව්පියන්ගේ අවසරය ඇතිව ඔවුන්ට දැනට පාවිච්චි කරන්න බැරි එහෙත් තවත් කෙනකුට පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් දෙයක් ගේන්න කියලා අපි කියනවා. හැමෝම ඒ සඳහා සහාය දැක්වූවා. මේ වෙනුවෙන් විශේෂ රාක්කයක් අප පිළියෙල කළා. දැන් හැමෝම ඒ රාක්කය පුරවන්න උත්සාහ කරනවා. ඒක හරිම ලස්සන වැඩක්. දරුවන් අතර සහයෝගය එයින් ඇති වෙනවා. අපි කියලා තියෙන්නේ ඒ භාණ්ඩ ගෙනවිත් තබන කෙනාට ඒ සඳහා නැවත අයිතිය කියන්න එපා කියලයි. තමන් අනෙක් අයට ලබලා දෙන දෙයින් සතුටක් ලබන්න මේ දරුවන් පුරුදු කරලයි තිබෙන්නේ.”

” අපි දවස් හතරක්ම දරුවන්ට පාඩම් කියලා දෙනවා. පන්ති කාමරයේදී අප ලබලා දෙන පාඩම් ප්‍රායෝගිකව අත්විඳීන්න ඔවුන්ට කියලා දෙන්න ඕනේ. මේ නිසා අපි සිකුරාදා දිනයේදී ඔවුන්ට ප්‍රායෝගිකව ජීවිතය අත්දකින්න කියලා දෙනවා. ඒ සඳහා අපි එදාට විශේෂ පාට ඇඳුමක් අරන් එන්න කියලා දරුවන්ට කියනවා. ඒ අයත් එක්ක එකතු වෙලා බාහිර පරිසරයේ ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙනවා. ඒක හරිම සුන්දරයි. මෙහිදී කියලා දෙන විශේෂ දෙයක් තියෙනවා. අනෙක් අයගේ හිත රිදවන්නේ නැතිව ගනුදෙනු කරන එක. ඩ්ඥතන ව්ධබ ඩ්චපථ කියන්නේ ඒකටයි. එහිදී එකිනෙකා සමඟ සහයෝගයෙන් වැඩ කරන්න ඕනෙ. කවදාහරි මේ දරුවන් සමාජගත වුණහමත් ඒ දේම කරනවා කියලා අපි දන්නවා. ඒක තමයි වැදගත් වෙන්නේ. පාසලක අරමුණ වන්නේ යහපත් සමාජ සත්ත්වයෙක් සෑදීමයි. එලෙස යහපත් සමාජ සත්ත්වයකු සෑදීමට නොහැකි නම් එතැන පාසලකින් සිදුවෙන මෙහෙය සිදු වන්නේ නැහැ. අප උත්සාහ කරන්නේ ඒ දෙය කිරීමටයි.”

ඇයගේ උත්සාහය සාර්ථක වේවා යැයි අපි සුබ පතමු.

රූපාන්ති බුලත්සිංහල