චන්ද්‍රිකා තාක්ෂණය ගැන අපි මීට පෙර ලිපි කිහිපයකින්ම සාකච්ඡාකර තිබෙනවා. වර්තමානය වනවිට ඉතා දියුණු පරිසර හිතකාමී චන්ද්‍රිකා හා රොකට් නිර්මාණයට විද්‍යාඥයන් සමත් වී තිබෙනවා. මෑතකදී අභ්‍යවකාශ ගත කළ ලිග්නොසැට් දැවමය චන්ද්‍රිකාව එවැනි පරිසර හිතකාමී චන්ද්‍රිකාවක්. ලතින් බසින් ලිග්නො යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ දැව යන තේරුමයි. ඉතින් දුවේ පුතේ, ඒ ගැන කියන්නයි අපේ මේ සූදානම.
ජපානයේ ක්යෝටෝ විශ්වවිද්‍යාලයේ හා Sumitomo Forestry සමාගමේ විද්‍යාඥයන් ජපානයට ආවේණික magnolia කියන දැවයෙන් මෙම චන්ද්‍රිකාව සාදලා තිබෙනවා. 2024 නොවැම්බර් 5 වැනි දින SpaceX Dragon රොකට්ටුවක් ඔස්සේ ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ ස්ථානයට (ISS) රැගෙන ගිය මෙය ග්‍රෑම් 900ක් බරැති, සෙන්ටිමීටර් 10ක කුඩා ඝනකයක්.
චන්ද්‍රිකාවට දැව භාවිත කිරීමේ වැදගත්කම කුමක්ද?
අභ්‍යවකාශයේ ජලය හෝ ඔක්සිජන් නොමැති බැවින් දැව සිදුරු කරගැනීමට අපහසු වේ. අභ්‍යවකාශයේදී ගිනි ගැනීමට බඳුන් වෙන්නේ නෑ. මේ නිසා දැවමය චන්ද්‍රිකා පරිසර හිතකාමී ද වේ. එහෙත් මේවා නැවත පෘථිවියට වැටෙනවිට හොඳීන් දහනය වේ.
මෙහෙයුමේ අරමුණ
LignoSat උල්කාය මාස හයක් පමණ අභ්‍යවකාශයේ රැ¼දී තිබේ. මෙහිදී දැව දැඩි පරිසර තත්ත්වයකට ප්‍රතිචාර දක්වන බව පරීක්ෂා කිරීමට හැකියාව ලැබේ. මෙහිදී උෂ්ණත්වයේ පීඩනයේ ඇතිවන වෙනස්කම් මැනීමට ද හැකියාව ලැබේ. ඒ සඳහා උපකරණයක් ද මෙහි තිබේ.
මෙම කාර්යයේ ඇති අනාගත බලපෑම කුමක්ද?
LignoSat මෙහෙයුම සාර්ථක වුවහොත්, අභ්‍යවකාශ යානා සෑදීම සඳහා දැව භාවිත කිරීමේ හැකියාව ඇති වේ. එමෙන්ම අභ්‍යවකාශ තාක්‍ෂණයේදී සිදුවන වායු දූෂණය අවම කරගැනීමට ද හැකි වේ. මේ අනුව දැවමය චන්ද්‍රිකා පරිසර හිතකාමී වේ. සාමාන්‍යයෙන් අභ්‍යවකාශයට දිවෙන උල්කා සංඛ්‍යාව වැඩිවෙමින් පවති. එහෙත් දැව චන්ද්‍රිකා භාවිතයෙන් පරිසරයට අහිතකර ප්‍රතිවිපාක ඇති නොවේ. එමෙන්ම අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් නිසා පරිසරයට සිදුවන හානිය ද අවම වේ.
රුසින් තත්සර
මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලය
