කිලිමන්ජාරෝ කඳුවැටිය ටැන්සානියාවේ පිහිටා ඇත. මෙම කන්ද නිද්රාශීලි ගිනි කන්දකි. මෙය අප්රිකාවේ උසම කන්දයි. කිලිමන්ජාරෝ කන්දෙහි උස මීටර් 5895ක් පමණ වේ. මෙම කන්ද කේතුකාර කඳු තුනකින් සමන්විත ය. එනම් කිබෝ, මාවෙන්සි සහ ශිරා වේ. කිබෝ(Kibo) යනු කඳු මුදුන වන අතර, ගිනි කඳු ආකෘති තුනෙන් උසම කන්ද වන්නේ මෙයයි. මාවෙන්සි (Mawenzi) සහ ශිරා (Shira) මේ වන විටත් ක්රියාවිරහිත ය. කිබෝ (Kibo) කඳු මුදුන නිද්රාශීලී ලෙස සලකනු ලබන අතර, සමහර විට මෙය නැවත පුපුරා යා හැකි බවට මතයක් තිබේ. විද්යාඥයන් සොයා ගත් තොරතුරු අනුව මෙය අවසාන වරට පුපුරා ගොස් ඇත්තේ මීට අවුරුදු 360,000කට පෙර ය. කිබෝ කන්දේ අවාට දාරයේ උසම ස්ථානය උහුරු ලෙස හඳුන්වයි. උහුරු යන්නෙහි අර්ථය නිදහස යන්නයි. ඉතින් මේ සූදානම විශේෂිත වූ කිලිමන්ජාරෝ කන්ද පිළිබඳ තොරතුරු රැගෙන ඒමටයි.
අක්කර 250,000ක් පමණ ස්වාභාවික වනාන්තරවලින් කිලිමන්ජාරෝ කන්ද ආවරණය වී ඇත. මෙම කන්ද පාමුල බඩ ඉරිඟු,බෝංචි, සූරියකාන්ත සහ බටහිර කොටසෙහි තිරිඟු වගා කරයි. මෙහි සැවානා විශේෂ සහ වෘක්ෂලතාවල අවශේෂ කොටස් ද දක්නට ලැබේ. Tussock Grassland යනු කිලිමන්ජාරෝ කන්දේ බෑවුමේ ඇති ප්රදේශයක් වන අතර, එහි ජලය රඳවා තබා ගත හැකි වෘක්ෂලතා විශේෂ ද දක්නට ලැබේ. කිලිමන්ජාරෝහි දුර්ලභ වන සත්තු සිටිති. මොවුහු කඳුකරයේ පහළ කොටස්වල බහුලව ජීවත් වෙති. සීබ්රා,දිවියන් සහ හයිනා මෙන්ම කොටි ද මෙහි නිරන්තරයෙන් දක්නට ලැබේ.
වර්ෂ 1860දී ජොහාන් ලුඩ්විග් ක්රැප්ෆ් පවසා ඇත්තේ කිලිමන්ජාරෝ යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ “ශ්රේෂ්ඨත්වයේ කන්ද” යන්න බවයි. මෙය “කාර්වාන් කන්ද” ලෙස ද හඳුන්වන බව ඔහු පවසා තිබේ. වර්ෂ 1885දී ජිම් තොම්සන් ප්රකාශ කළේ,Kilima-Njaro යනු උතුම් බවේ කන්ද යන්න බවයි. එමෙන්ම මේ කන්ද සුන්දරම කන්ද ලෙස ද ඔහු හැඳීන්වූයේ ය. මාධ්යවේදී ටොම් බිසෙල් පවසා ඇත්තේ කිලිමන්ජාරෝ යනු සාහිත්යමය අදහස් මැවෙන කන්දක් බවයි. ප්රකට ලේඛක අර්නස්ට් හෙමිංවේ ද හිමවලින් පිරුණු කඳු යාය ලෙස ද හඳුන්වයි. මෙම කන්ද තරණය කිරීම පිළිබඳ ඩේව් එගර්ස්ට ද අත්දැකීමක් තිබේ. ඔහු තමන්ගේ නිර්මාණවලට මෙම කන්ද අවට පරිසරය යොදා ගත්තේ ය. මේ අනුව ඔහු උන § Up the Mountain Coming Down Slowly කෙටිකතාව ලියා ඇත. පසුව මෙම කෙටිකතාව යොදා ගනිමින් කෙටි චිත්රපටයක් ද නිර්මාණය විය. වර්ෂ 1952දී ග්රෙගරි පෙක් මේ සඳහා රංගනයෙන් දායක වූයේ ය.
කිලිමන්ජාරෝ තරණය කිරීමට සහ බැසීමට මාර්ග හතක් ඇත. එනම් ලෙමොෂෝ, ලෙමොෂෝ වෙස්ටර්න්-බ්රීච්, මචමේ, මරන්ගු, ම්වෙකා, රොන්ගයි, ශිරා සහ උම්බි වේ. Machame මාර්ගය ඔස්සේ මේ කන්ද තරණය කිරීමට පිවිසෙන්නකුට එය දින හයකින් හෝ හතකින් නිම කළ හැකි ය. Lemosho මාර්ගය ඔස්සේ මේ කන්දට පිවිසෙන්නකුට දින හයත් අටත් අතර කාලයක් ගත වේ. රොන්ගයි මාර්ගය යනු ගමන් කිරීමට පහසුම මාර්ගයක් නම් නොවේ. කිලිමන්ජාරෝ කඳු වැටියට බටහිර දෙසින් පැමිණීමට නම් එම ගමන Lemosho පිවිසුමේදී ආරම්භ කළ යුතු ය.
කිලිමන්ජාරෝ කන්ද තරණය කළ වයස්ගතම පුද්ගලයා වූයේ ඈන් ලොරිමෝර් ය. ඇයගේ වයස අවුරුදු 89කි. මේ සඳහා ඇයට දින 37ක් පමණ ගත විය. ඇය 2019 ජූලි 18 වැනි දින මෙරට වේලාවෙන් සවස 3:14 ට උහුරු කඳු මුදුනට ළඟා වූවා ය. කඳු මුදුනට ගිය දෙවැනි වයස්ගතම මිනිසා වන්නේ අමෙරිකානු ජාතික රොබට් වීලර් ය. ඔහු 2014 ඔක්තෝබර් 2 වැනි දින කඳු මුදුනට පැමිණෙන විට වයස අවුරුදු 85ක් වූයේ ය.
චතුරි ලක්ෂිකා
