හිරු සඳු ගැන ඔබ නොදත් කතා

ආදරණීය දුවේ පුතේ, චන්ද්‍රයා හා සූර්යයා පිළිබඳ විශේෂ කරුණු අපි කෙටියෙන් ඉගෙන ගනිමු.

චන්ද්‍රයා

*
චන්ද්‍රයා පෘථිවියේ එකම ස්වාභාවික චන්ද්‍රිකාවයි.

*
එය පෘථිවියේ සිට කිලෝමීටර 384,400ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇත.

*
සඳ බෝලයක් මෙන් වටකුරු ය.

*
පෘථිවිය වටා කක්ෂගත වීමට දින 27.3ක් ගත වේ.

*
සඳට තමන්ගේම ආලෝකයක් නැත.එය හිරු එළිය පරාවර්තනය කරයි.

*
සඳ මතුපිට දූවිලි හා පාෂාණ ඇත.

*
එහි කඳු, නිම්න සහ ආවාට ඇත.

*
චන්ද්‍රයාගේ ගුරුත්වාකර්ෂණය පෘථිවියේ ගුරුත්වාකර්ෂණයෙන් හයෙන් එකකි.

*
අපි සෑම විටම පෘථිවියේ සිට සඳෙහි එකම පැත්ත දකිමු.

*
සඳෙහි ඈත පැත්ත සමහර විට “අඳුරු පැත්ත” ලෙස හැඳීන්වේ.

*
සඳ මතුපිට දියර ජලය නොමැති නිසා ඉතා වියළි ය.

*
සඳෙහි ධ්‍රැවවල සමහර ආවාටවල අයිස් තිබේ.

*
සඳ වෙත මිනිසුන් සහිත පළමු මෙහෙයුම වන්නේ ඇපලෝ 11 ය.

*
සඳ මත ඇවිද ගිය පළමු පුද්ගලයා නීල් ආම්ස්ට්‍රෝන් ය.

*
සඳට වායුගෝලයක් නැත.

*
වායුගෝලයක් නොමැති නිසා, සඳ මත අහස සෑමවිටම කළු ය.

*
චන්ද්‍රයා පෘථිවියේ වඩදිය බාදිය කෙරෙහි බලපායි.

*
චන්ද්‍රග්‍රහණ සිදුවන්නේ පෘථිවිය චන්ද්‍රයා සහ සූර්යයා අතරට පැමිණෙන විට ය.

*
පෘථිවිය සහ සූර්යයා අතරට චන්ද්‍රයා පැමිණෙන විට සූර්යග්‍රහණ සිදු වේ.

*
චන්ද්‍රයා වසර බිලියන 4.5ක් පමණ පැරැණියි.

*
එහි මතුපිට උෂ්ණත්වය දිවා කාලයේ ඉතා උණුසුම් වන අතර, රාත්‍රියේදී ඉතා සීතල විය හැකි ය.

*
සඳ සෑම වසරකම සෙන්ටිමීටර 3.8කින් පෘථිවියෙන් ඉවතට ගමන් කරයි.

*
චන්ද්‍ර දිනයක් පෘථිවි දින 29.5ට සමාන දිගකි.

*
සඳෙහි විෂ්කම්භය කිලෝමීටර 3,474ක් පමණ වේ.

*
සඳ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ පස්වැනි විශාලතම චන්ද්‍රයා වේ.

*
සඳ මත “මරියා” නමින් විශාල අඳුරු ප්‍රදේශ පවතියි.

*
මරියා සෑදී ඇත්තේ පුරාණ ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම් මඟිනි.

*
සඳ දූවිලි ඉතා සියුම් හා ඇලෙනසුලු ය.

*
සඳ මත සුළඟක් නැත.

*
චන්ද්‍රයාට පෘථිවියට වඩා අඩු ගුරුත්වාකර්ෂණයක් ඇත. එබැවින් ගගනගාමීන්ට ඉහළට පනින්න පුළුවන්.

*
සඳ ක්ෂිතිජය ආසන්නයේ ඇති විට විශාල ලෙස දිස්වේ.

*
සඳ මත උල්කාපාත බලපෑම් නිසා ඇතිවන ආවාට රාශියක් ඇත.

*
සඳ මත ඇති විශාලතම ආවාටය දකුණු ධ්‍රැවය-එයිට්කන් ද්‍රෝණිය ලෙස හැඳීන් වේ.

*
සමහර මෙහෙයුම් ඉක්මනින් මිනිසුන්ව නැවත සඳ වෙත යැවීමට සැලසුම් කරයි.

*
පුරාණ මිනිසුන් කාලය නිරීක්ෂණය කිරීමට සඳ භාවිත කළහ.

*
පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයකදී චන්ද්‍රයා රතු පැහැයෙන් දිස්විය හැකි ය.

*
පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයකදී චන්ද්‍රයාට සූර්යයා සම්පූර්ණයෙන්ම අවහිර කළ හැකි ය.

*
සඳ මතුපිට බොහෝ දුරට රෙගොලිත් නම් සියුම් දූවිලි තට්ටුවකින් වැසී ඇත.

*
ගගනගාමීන් විසින් චන්ද්‍ර පාෂාණ නැවත පෘථිවියට ගෙනැවිත් ඇත.

*
සඳෙහි හරය අර්ධ වශයෙන් උණු වී තිබිය හැකි ය.

*
චන්ද්‍රයා පෘථිවියට සමීප වන විට “සුපිරි සඳ”ක් වී විශාල ලෙස දිස්වේ.

හිරු

*
සූර්යයා සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ මධ්‍යයේ ඇති තාරකාවකි.

*
එය පෘථිවියේ සිට කිලෝමීටර මිලියන 149.6ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇත.

*
සූර්යයා බොහෝ දුරට හයිඩ්‍රජන් සහ හීලියම්වලින් සෑදී ඇත.

*
සූර්යයා පෘථිවියට ආලෝකය සහ තාපය සපයයි.

*
සූර්යයාගේ විෂ්කම්භය කිලෝමීටර මිලියන 1.39ක් පමණ වේ.

*
එය පෘථිවියට වඩා 109 ගුණයක් පමණ පළල වේ.

*
සූර්යයාගේ වයස අවුරුදු බිලියන 4.6ක් පමණ වේ.

*
සූර්යයා තවත් වසර බිලියන 5ක් බැබළෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරයි.

*
සූර්යයාට ස්ථර ඇත. හරය, විකිරණ කලාපය සහ සංවහන කලාපය වශයෙන්.

*
සූර්යයාගේ ශක්තිය ලැබෙන්නේ එහි හරයේ ඇති න්‍යෂ්ටික විලයනයෙනි.

*
සූර්යයාගේ මතුපිට උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 5,500ක් පමණ වේ.

*
සූර්යයාගේ හරය වඩා උණුසුම්, මිලියන 15 ෟ ඛ්ක් පමණ වේ.

*
සූර්ය ලප යනු සූර්යයාගේ මතුපිට සිසිල් ප්‍රදේශ වේ.

*
සූර්ය ගිනිදැල් යනු සූර්යයාගෙන් හදිසියේ ඇතිවන ශක්තියයි.

*
සූර්යයාට කාලයත් සමඟ වෙනස් වන චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් ඇත.

*
සූර්යයාගේ සිට සූර්ය සුළඟ පෘථිවි චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට බලපායි.

*
සූර්යයාගේ සිට ආලෝකය පෘථිවියට පැමිණීමට විනාඩි 8ක් පමණ ගත වේ.

*
සූර්යයා “කහ වාමන” තරුවක් ලෙස වර්ගීකරණයකර ඇත.

*
සූර්යයා ක්ෂීරපථ මන්දාකිනියේ තරු බිලියන ගණනින් එකකි.

*
සූර්යයා භ්‍රමණය වන විට විවිධ කොටස් විවිධ වේගයකින් භ්‍රමණය වේ.

*
සූර්යයාගේ සමකය එක් වරක් භ්‍රමණය වීමට දින 25ක් පමණ ගත වේ.

*
සූර්යයා අවසානයේ රතු යෝධයකු බවට ප්‍රසාරණය වේ.

*
රතු යෝධ අවධියෙන් පසු, සූර්යයා සුදු වාමන බවට හැකිළෙනු ඇත.

*
සූර්යයාගේ ශක්තිය ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය හරහා පෘථිවියේ ජීවයට සහාය වේ.

*
සූර්යයා නොමැතිව පෘථිවිය මිදෙනු ඇත.

*
සූර්යයා බොහෝ දුරට ස්ථායි වේ. එහෙත් එය සෑම වසර 11කට වරක් ක්‍රියාකාරී චක්‍ර ඇත.

*
සූර්ය ක්‍රියාකාරකම් මඟින් පෘථිවියේ අලංකාර අරෝරා නිර්මාණය කළ හැකි ය.

*
සූර්යයාගේ ආලෝකය දේදුන්නෙහි සියලු වර්ණවල අඩංගු වේ.

*
සූර්ය පැනල සූර්යාලෝකය විදුලිය බවට පරිවර්තනය කරයි.

*
සූර්යයාගේ ශක්තිය පෘථිවියේ කාලගුණය සහ දේශගුණය මෙහෙයවයි.

*
සූර්යයා එහි ජීවන චක්‍රයේ අඩක් පමණ ගමන් කරයි.

*
සූර්යයාගේ හරය කාලයත් සමඟ උණුසුම් වෙමින් පවතියි.

*
සූර්යයා අවසානයේ එහි සියලුම හයිඩ්‍රජන් ඉන්ධන දහනය කරයි.

*
සූර්යයාලෝකය, තාපය සහ පාරජම්බුල කිරණ නිකුත් කරයි.

*
සූර්යයාලෝකය ශාක වර්ධනයට උපකාරී වේ.

*
අධික හිරු එළිය පාරජම්බුල කිරණ හේතුවෙන් සමට හානි විය හැකි ය.

*
රාත්‍රියේදී අපට නොපෙනණත් සූර්යයා සැමවිටම බබළයි.

*
පෘථිවියේ භ්‍රමණය හේතුවෙන් සූර්යයා නැඟෙනහිරින් නැඟී බටහිරින් බැස යයි.

*
සූර්යයා පෘථිවියේ සිට සැතපුම් මිලියන 93ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇත.

*
සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන්නේ චන්ද්‍රයා සූර්යයා ඉදිරියෙන් ගමන් කරන විට ය.

*
සූර්යයා පෘථිවියේ සිට කහ පැහැයෙන් දිස්වන නමුත් එය සැබවින්ම සුදු ය.

*
සූර්යයා ක්ෂීරපථයේ ඔරියන් හස්තයේ පිහිටා ඇත.

*
සූර්යයා වසර මිලියන 225-250 කට වරක් ක්ෂීරපථයේ කේන්ද්‍රය වටා ගමන් කරයි.

*
පෘථිවියේ ජීවය සඳහා සූර්යයා අත්‍යවශ්‍ය වේ.

*
සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ අනෙක් සියල්ලට වඩා සූර්යයාට වැඩි ස්කන්ධයක් ඇත.

*
සූර්ය කුණාටු පෘථිවියේ චන්ද්‍රිකා සහ විදුලිබල ජාලවල ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා කළ හැකි ය.

රුසින් තත්සර

මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලය