කවියක රසය හඳුනා ගනිමු

ඉංග්‍රීසි කවියක රස විඳීමු 
Let’s Enjoy an English Poem

Before it is too late

If you have a tender message,
Or a loving word to say,
Do not wait till you forget it,
But whisper it today;
The tender word unspoken,
The letter never sent,
The long forgotten messages,
The wealth of love unspent-
For these some hearts are
breaking,
For these some loved ones wait;
So show them that you care for
them
Before it is too late.
by Frank Herbert

පමා වී වැඩි වන්නට පෙර

ඔබ සතුව කරුණාවන්ත පණිවිඩයක් තිබේ නම්,
එසේ නැතහොත්, පවසන්නට ආදරණීය වදනක්,
ඔබට එය අමතක වන තුරු බලා නොසිටින්න,
එහෙත්, අද ම එය කොඳුරා කියන්න;
නොපැවසූ මෘදු වදනක්,
කිසිදිනෙක නොයැවූ ලිපියක්,
කාලයක් තිස්සේ අමතක වූ පණිවිඩ,
වැය නොකළ ආදරයේ පොහොසත් බව –
මේ දේවල් වෙනුවෙන් සමහර හදවත්
බිඳී යමින් තිබෙයි,
මේ දේවල් වෙනුවෙන් ඇතැම් ආදරණීයයන් බලා හිඳීයි;
ඒ නිසා, පෙන්වන්න ආදරය කරන බව
ඔබ ඔවුනට
පමා වී වැඩි වන්නට පෙර.

ෆ්‍රෑන්ක් හර්බට් 

ආදරණීය දුවේ පුතේ, මෙවර මිහිර කලාපයෙන් අප ඔබ වෙත ගෙන එන්නට සිතුවේ කාරුණික පණිවිඩයක්, නැත්නම් ඉල්ලීමක් රැගත් අපූරු ඉංගීසි කවියක්. අද අප ජීවත් වන කාර්යබහුල, එමෙන් ම ජංගම දුරකතන, පරිගණක වැනි තාක්ෂණික මෙවලම් බහුල සමාජයේ දී ඇතැම් විට අප සතු මානුෂීය ගුණාංග අපට නොදැනීම අප වෙතින් ගිලිහී යමින් තිබෙනවා. ඉතින් මේ කවියෙන් ආදරය, කරුණාව වැනි මානුෂීය ගුණාංගවලට ඉඩක් ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලීමක් කෙරෙන නිසා පුංචි ඔබට වගේ ම වැඩිහිටියන්ටත් එය එක සේ වැදගත් වනු ඇතැයි අප සිතුවා.

මේ කවිය ලියා ඇති ෆ්‍රෑන්ක් හර්බට් (Frank Herbert) නම් අමෙරිකානු ජාතික ලේඛකයා වඩාත් ප්‍රසිද්ධව සිටින්නේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කතා රචකයකු වශයෙනුයි. ඒ කතා චිත්‍රපටිවලට නැඟෙද්දී ඔහු ඒවා වෙනුවෙන් කවි හා ගීත රචනා කර තිබෙනවා. මේ කවිය ද එසේ ඔහු විසින් ළමයින් වෙනුවෙන් රචනා කරන ලද්දක්.

පේළි 14 කින් සමන්විත මේ කවිය තනි කාව්‍ය කොටසක් ලෙස (single stanza/verse) ලියා තිබෙනවා. මෙහි මාතෘකාව වශයෙන් යොදා ඇත්තේ ‘පමා වී වැඩි වන්නට පෙර’ යන තේරුම ඇති ‘Before it is too late’ යන යෙදුම යි. ඇතැම් විට යමක් කරන්නට පමා වූ විට නැවත ඒ දේ කරන්නට අපට කිසිදු අවස්ථාවක් නොලැබෙන බව ඔබ දන්නවා. එවිට අපේ සිතේ ඇතිවන්නේ මහත් වූ පසුතැවිල්ලක්. එහෙත්, ඒ පසුතැවිලි වීමෙන් අහිමි වූ කිසිවක් අපට නැවත ලැබෙන්නේ නෑ. ඉතින්, මේ කවිය මඟින් කියැවෙන්නේ එසේ පමා වී වැඩි වන්නට පෙර අප විසින් කළ යුතු දේවල් ගැනයි. ලොකු කුඩා අප සියලු දෙනාම අන් අයගෙන් ආදරය, කරුණාව බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ හා සමානව අප ද අන් අය කෙරෙහි ආදරය, කරුණාව දැක්විය යුතු යි. කවියා පවසන්නේ එසේ අන් කෙනකු වෙත කියන්නට ආදරණීය වචනයක්, කරුණාවන්ත පණිවිඩයක් ඇත්නම් එය පවසන්නට පමා නොවී අද දවසේ ම එසේ කරන ලෙසයි. කෙනකුගේ සිත සනසන මෘදු වදනක් පවසන්නට, ලිපියක් යවන්නට, අමතකව තිබූ පණිවිඩ යවන්නට පමා නොවන ලෙස කවියා නැවතත් පවසනවා. අප කිසිවකු වෙනුවෙන් නොදුන් ආදරය වැය නොකළ මහා ධනයක් හෝ පොහොසත්කමක් ලෙස ඔහු දකිනවා. නොලැබුණු ඒ ආදරය නිසා හදවත් බිඳීයමින් තිබෙන අය, අපගේ ආදරණීයයන්, ඒ ආදරය බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින බවත් ඔහු පවසනවා. කවියා අවසාන වශයෙන් කියන්නේ එසේ කරන්නට පමාවී වැඩිවන්නට පෙර ඔබ ඔවුන්ට ආදරය කරන බව හා ඔවුන් ගැන සැලකිල්ලක් දක්වන බව ඔබේ ආදරය බලාපොරොත්තු වන අයට පවසන ලෙසයි.

මේ කවිය රසවත් කිරීම සඳහා මෙහි රචකයා විසින් යොදා ඇති කාව්‍ය ශිල්ප ක්‍රම (poetic techniques) මොනවා ද කියා දැන් අපි බලමු. මෙහි භාවිත කර ඇත්තේ අක්‍රමවත් එළිසම රටාවක් (irregular rhyming pattern). මෙහි දෙවැනි හා සිව්වැනි පේළිත්, හයවැනි හා අටවැනි පේළිත්, එකළොස්වැනි හා දහහතරවැනි පේළිත් එළිසමය පිහිටුවා ලියා තිබෙනවා – say – today, sent – unspent, wait – late). මේ අක්‍රමවත් එළිසම රටාව මඟින් අන් අය කෙරෙහි සැලකිල්ලක් දක්වන්නට නොහැකි තරම් කාර්යබහුල අපේ ජීවන රටාව සංකේතවත් කරනවා. ඒ හැරෙන්නට, කවියා මෙහි එක් රූපකයක් භාවිත කර තිබෙනවා. කිසිවකුට නොදුන් ආදරය ඔහු වැය නොකළ ධනයකට සමාන කර තිබෙනවා – (wealth of love unspent). මේ කවිය සඳහා කවියා භාවිත කර ඇත්තේ මේ ශිල්ප ක්‍රම දෙක පමණයි. එහෙත්, සරල භාෂාව මඟින් ඔහු කවිය ඉතා රසවත් ලෙස ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා.

ඉතින් දරුවනේ, මේ කෙටි කවිය රස විඳීන ඔබ, ඔබගේ ආදරය බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින ඔබේ ආදරණීය මව්පියන්, ඔබගේ වියපත් මුත්තණුවන් හා මිත්තණිය වැනි අය වෙනුවෙන් ආදරය, කරුණාව දක්වනු ඇතැයි අප උදක්ම බලාපොරොත්තු වෙනවා. පමා වී වැඩි වන්නට පෙර එසේ කිරීමෙන් ඔබට මහත් සතුටක් හා සැනසීමක් ලැබෙනවා නිසැකයි.

The woolen ball and
cotton ball

She is a woolen ball
Soft as a doll
Beneath people, she crawls
“Meow Meow”, she calls

She lives in a mansion
She has a passion
On the fame and fare
But have no compassion

She is a cotton ball
As a garbage bin
She hauls the food
Such as fins of fish

People beat her
She trudges in hollow
None adore her
She walks on tacks and splinters

ලොම් බෝලය හා පුළුන් බෝලය

ඇය ලොම් බෝලයකි
බෝනික්කකු මෙන් මෘදුයි
මිනිසුන් අසල ඇය සැරිසරයි
“මියාව් මියාව්”, ඇය අමතයි

ඇයට නිවහනක් ඇත
ඇයට ආදරයක් ඇත
රසවත් භෝජන ඇත
එහෙත් අනුකම්පාවක් නැත

ඇය පුළුන් බෝලයකි
කුණු බක්කියක් මෙන් ය
ඇය කෑම ඇදගෙන කයි
ඉවත ලන ආහාර වැනි දෙය

මිනිසුන් ඇයට පහර දෙයි
ඇය කුසගින්නේ ඇවිදියි
ඇයට ආදරය අහිමි වෙයි
ඇය බොරළු මත ඇවිදියි

‘කවිය’ නැත්නම් ‘පද්‍ය’ යනු තාලානුකූලභාවයෙන් යුක්ත වන සේ කරන ලද පද සංයෝජනයයි. මෙම ලොම් බෝලය හා පුළුන් බෝලය හෝ ඉංග්‍රීසි බසින් ‘ද වූලන් බෝල් ඇන්ඩ් කොට්න් බෝල්’ කවිය ද, (The woolen ball and cotton ball) යන කවිය ද මා විසින් තාලානුකූලභාවයක් යුක්ත වන සේ රචිත ඉංග්‍රීසි කවියකි. මෙම කවිය පූසකුගේ චර්යා රටාව මනාව ජනිත කරන කවියකි. මෙම කවිය සුරතල් පූසාගේ හා අනාථ පූසාගේ වෙනස විද්‍යමාන කරයි. මෙය පරිසරය පිළිබඳ සහ කාලීන සමාජය විද්‍යමාන වන මාහැඟි ඉංග්‍රීසි කවියකි.

මෙම කවිය පේළි දහසයකින් යුක්ත වූ කවියකි. පේළි දහසයකින් යුක්ත වූ කවි ඉංග්‍රීසි බසින් ‘කුවාටර්න්’ (quatern) නමින් හැඳීන්වේ. ‘ලොම් බෝලය හා පුළුන් බෝලය’, යන කවියෙහි උපමා, රූපක හා ව්‍යංගාර්ථය වැනි කාව්‍යාලංකාර මනාව යෙදී ඇත.

උපමා යන්න ඉංග්‍රීසි බසින් ‘සිමිලි’ ‘simile’ යන නමින් හැඳීන්වේ. ‘simile’ යනු යමක් යමකට ඉංග්‍රීසි බසින් ‘like’ හෝ ‘as’ යන පද යොදා ගනිමින් සමාන කිරීමයි. මෙම කවියෙහි ‘බෝනික්කකු මෙන් මෘදුයි’ හෝ ‘soft as a doll’ යන වාක්‍යයෙහි සුරතල් පූසා බෝනික්කකුට සමාන කරයි. එහි දී, කවියා ‘like’ යන පදය යොදා ගනියි. තව ද, ‘කුණු බක්කියක් මෙන් ය’ හෝ‘As a garbage bin’ යන වාක්‍යයෙහි අනාථ පූසා කුණු බක්කියකට සමාන කරයි. එහි දී, කවියා ‘චඵ’ යන පදය යොදා ගනියි.

රූපක යන්න ඉංග්‍රීසි බසින් ‘මෙටෆර්’ ‘metaphor’ යන නමින් හැඳීන්වේ. ‘metaphor’ යනු යමක් යමකට ඉංග්‍රීසි බසින් ‘like’ හෝ ‘as’ යන පද යොදා නො ගනිමින් සමාන කිරීම යි. මෙම කවියෙහි ‘ඇය ලොම් බෝලයකි’ හෝ ‘She is a woolen ball’ යන වාක්‍යයෙහි සුරතල් පූසා ලොම් බෝලයකට ‘like’ හෝ  ‘as’ යොදා නො ගනිමින් සමාන කර ඇත. තව ද, ‘ඇය පුළුන් බෝලයකි’ හෝ ‘She is a cotton ball’ යන වාක්‍යයෙහි ‘like’ හෝ ‘as’ යොදා නො ගනිමින් අනාථ පූසා පුළුන් බෝලයකට ද සමාන කර ඇත.

ව්‍යංගාර්ථය යන්න ඉංග්‍රීසි බසින් ‘සිම්බලිසම්’ ‘symbolism’ යන නමින් හැඳීන්වේ. ‘symbolism’ යනු යමක අදහස සංකේත යොදමින් පාඨකයාට දැක්වීමයි. මෙම කවියෙහි ‘ඇය බොරළු මත ඇවිදියි’ හෝ ‘She walks on tacks and splinters’ යන වාක්‍ය අනාථ පූසාගේ දුක් දොම්නස් පාඨකයාට මනාව විද්‍යමාන කරයි.

මෙම කවියෙහි අනාථ පූසා හා සුරතල් පූසා ‘it’ යන වචනය නොව ‘she’ යන වචනය යොදා ඇත. එයින්, මෙම කවිය පූසෙක් ගැන නොව මනුෂ්‍යයෙක් ගැන ජනිත කරන බව පාඨකයාට මනාව වටහා ගත හැකි ය.

මෙම කවියෙහි දිළිඳු බව හා ලෞකික සම්පත් ඇති විට ඇති සොම්නස ද, තමන් ද පූසා සිටි තැන සිටියොත් තමාට දැනෙන දුක ද පාඨකයාට දනවයි. එය පන්ති භේදය ද විද්‍යමාන කරයි. මෙම කවිය ජීවිතයේ දිළිඳු බව ගැන දනවන හා ජීවිතයට ආදර්ශයක් ලබා දෙන මාහැඟි කවියකි.

අම්බිකා දිසානායක